Buxoro muhandislik texnologiya

Ekologik  muvozanat
 —  inson,  o’simlik  va  hayvonlar  uchun  zarur  bo’lgan  tabiiy 
sharoitlar muvozanati. Ma’lumki, tabiat komponentlari birbirlari bilan uzviy bog’langan, doim 
o’zaro  aloqada  va  ta’sirdadir.  Ular  komponentlar  o’rtasida  muttasil  ravishda  ro’y  berib 
turadigan modda va energiya almashinuvi oqibatida hosil bo’ladi va tabiatning bir butunligini 
ta’minlaydi.  Tabiat  komponentlari  o’rtasidagi  bunday  o’zaro  ta’sir  va  aloqalar  uzoq  geologik 
davrlar  mobaynida  rivojlanib,  turli  joylarda  turli  ekosistemalarni  shakllanishiga  olib  kelgan. 
Ekosistemalarda  modda  va  energiyaning  kirib  kelishi  bilan  chiqib  ketishi  o’rtasida  dinamik 
tenglik  (balans)  yuzaga  kelgan.  Bunday  tenglik  yoki  muvozanat  ekosistemani  sifat  jihatdan 
ma’lum bir holatda uzoq muddat mavjud bo’lib turishini ta’minlaydi. 
Ekologik  muvozanat  2 xil bo’lishi mumkin: komponentlararo Ekologik  muvozanat  — 
ekosistema  komponentlari  o’rtasidagi  tenglikka  asoslanadi;  hududiy  Ekologik  muvozanat  — 
biror hududda intensiv va ekstensiv tarzda foydalaniladigan joylarning ayrim nisbatlari asosida 
yuzaga kelib, shu hududning Ekologik muvozanatning buzilmasligini ta’minlaydi. 
Biogenez
 (bio va genez) — organik birikmalarning tirik organizmlar hosil qilishi. Keng 
ma’noda  —  B.  barcha  tirik  mavjudotlarning  faqat  tirik  materiyadan  paydo  bo’lishini 
ta’kidlaydigan g’oyaning emperik umumlashmasidan iboratdir. Bu terminni fanga dastlab 19-
asr  o’rtasida  G.  Geksli  kiritgan.  B.ni  Gelmgols,  Arrenius  va  boshqa  ilgari  surgan.  B. 
tarafdorlari  yerdagi  dastlabki  tirik  mavjudotlar  "yorug’lik  bosimi"  yoki  fazo  jismlari 

---

37 
(meteoritlar)  bilan  birga  boshqa  sayyoralardan  kelib  qolgan  hayot  murtaklaridan  rivojlangan 
deb  isbotlashga  urinishadi.  B.  hayotni  abadiy  deb  hisoblaydi,  Yerdagi  hayot  moddalarning 
rivojlanishi natijasida paydo bo’lganligi to’g’risidagi nazariyani rad etadi. Hozirgi zamon fani 
B.ning  noto’gri  ekanligini  isbot  qilib  berdi,  chunki  dastlabki  tirik  mavjudotlarning  abadiyligi 
haqidagi tushunchalar tirik tabiatning rivojlanishi to’g’risidagi tarixiy ma’lumotlarga ziddir  
Tabiiy  muhitni  rivojlanishiga  ta’sir  qiluvchi