Buxoro muhandislik texnologiya



Download 2,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet144/198
Sana18.01.2022
Hajmi2,81 Mb.
#386932
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   198
Bog'liq
2 5435907491118452427

Antropogen omillar -
Antropogen omillar deb, inson faoliyatining tabiatga yoki  mazkur turga 
ta`siriga  aytiladi.  Olamdagi  «ikkilamchi  »  (inson  yaratgan)  tabiat,  antropogen  omillarning 
natijasidir,  SHaharlar,    yirik  suv  omborlari,  zavod  va  fabrikalar,  AES  va  GRES  lar  va 
hokazolar-inson  faoliyati  tufayli  yuzaga  keladi.  Ularni  «ikkilamchi»  yoki  insoniylashtirilgan 
tabiat deyiladi.  


135 
 
Orol  dengizining  qurib  borishi,  CHernobil  AES  dagi  fojia-antropogen  omillarning 
yorqin natijasidir.  
 
Suv  tarkibidagi  tuz  miqdorining  oshib  borishi,  tuproq  tarkibining  kimyoviy  moddalar 
bilan zaharlanishi va shunga o`xshagan hodisalar inson faoliyati tufayli yuzaga kelmoqda, ya`ni 
antropogen omillarning suv va tuproqqa ko`rsatayotgan salbiy ta`sirining natijasidir.        
Biosfera -
Biosfera yunon tilidan olingan bulib, «bios»-«xayot», «sfera»-«shar» degan 
ma`nolarni anglatadi.  
Tabiatshunos  olim  J.B.Lamark  (1744-1829)  birinchi  marotaba  «biosfera»  atamasini 
fanga  kiritib,  uning  asl  ma`nosi  xayot  tarkalgan  joyi  va  Er  yuzasida  bulayotgan  jarayonlarga 
tirik  organizmlarning  ta`siridan  iborat  ekanligini  kursatib  utgan  edi.  Avstraliyalik  geolog 
Z.Zyuss  1875   yili  «biosfera»  atamasini ikkinchi  marotaba fanga kiritadi va Erda tiriklikning 
maxsus kobigi deb izoxlagan edi.  
1926  yili  akad.  V.I.Vernadskiy  «Biosfera»  kitobini  chop  etib,  unda  biosfera-bu 
planetaning  xayot  rivojlanayotgan  kismi  va  bu  kism  doim  tirik  organizmlar  ta`siridadir  deb, 
biosfera ta`limotini yaratadi.  
Biosfera atmosferaning  10-25 km, gidrosferaning 11 km gacha va litosferaning 3,5 km 
gacha bulgan katlamini, ya`ni xayot mavjud bulgan katlamini uz ichiga oladi. Boshkacha kilib 
aytganda, biosfera atmosferaning pastki kismi  (troposfera) ni,  er  yuzining okean, dengiz,  kul 
va  daryo  suvlari  bilan  koplangan  kismi  (gidrosfera)  ni,  xamda  er  kobigining  ustki  kismi 
(litosfera)ni uz ichiga oladi.  
Biosfera-xayot  yashash  kismi,  erning  xayotga  makon  bulgan,  tirik  organizmlar 
tarkalgan  joyidir.  Gidrosfera  va  litosfera  esa,  murakkab  biogeokimyoviy  tsikllar  bilan  uzaro 
boglangandir. Biosferada  moddalar almashinuvi natijasida energiyani kabul kilish, tuplash va 
tarkalish kabi jarayonlar kechib turadi.  

Download 2,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   198




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish