Gazni CO
2
dan absorbsion tozalash.
CO
2
biogazning inert komponenti (tarkibiy elementi) bo’lishiga va
natijada yonish issiqligini kamaytirishiga qaramasdan, biogazdan foydalanishda
hech qanday to’sqinlik qilmaydi. Faqatgina yirik qurilmalarda biogazni CO
2
dan
absorbsion tozalashga ehtiyoj yuzaga kelishi mumkin, biroq bu sarf xarajatlar
kam bo’lganda va sutkalik gaz chiqishi juda yuqori bo’lganda ratsion ham kam
harj bo’lgandagina ishlatiladi.
3.2.2. Biogazni tozzalash va quritish.
Biogazning tarkibi va namlik miqdorining ko’rsatkichlari uni quritish va
zararli aralashmadan masalan eng faol hisoblangan H
2
S dan tozzalash
zaruriyatini bildiradi. H
2
S ni turli yo’llar bo’yicha ushlab qolish jarayonlari bir
necha guruhlarga bo’linadi. Bu guruhlarni 2 ga ajratish mumkin:
1- oltingugurtni yutish bilan boradigan jarayon.
2- oltingugurtni yutmasdan boradigan jarayon.
Sorbentning agregat holatiga ko’ra H
2
S ni yutish jarayoni qattiq va suyuq
fazalilardagiga bo’linadi.
Qattiq maishiy chiqindilarni sinash maydonlarida olinadigan biogazni
tozzalash uchun qattiq fazali jarayon ya’ni oltingugurtni yutmasdan boradigan
62
quruq tozalash tavsiya qilinadi. Sorbent sifatida temir oksidi Fe
2
O
3
ni qo’llash
lozim.
Bu xolda sorbsiya (so’rilish) jarayoni quydagicha bo’ladi.
2Fe
2
O
3
+6H
2
S = 2Fe
2
S
3
+6H
2
O
2Fe
2
S
3
+3O
2
= 2Fe
2
O
3
+6S
6H
2
S+3O
2
= 6H
2
O+6S
Sorbent tarkibida oltingugurt to’planib borishi bilan uning faolligi
kamayadi. Shu sababli sorbent massasi 30-40% ga oltingugurt
konsentratsiyasiga yetganda uni yangilashadi.
Biogazni tozalash uning H
2
S ning miqdori 0.002 gr/m
3
ga yetgancha olib
boriladi. Reaktsiya tezligining kichik bo’lishi natijasida temir oksidining biogaz
bilan ta’sir vaqtini 5 dagigacha biogazning tozzalanuvchi massadan o’tish
tezligini 5-7 mm/sek qiymatda ushlab turish zarur. H
2
S ni temir oksidi
yordamida ushlab qolish jarayoni ekzotermik hisoblanadi. Ta’sir vaqti va
tezligining yuqoridagi qiymatlarida ajralib chiqadigan issiqlik biogazni quritish
uchun yetarli bo’ladi[65].
Biogazni tozalash va quritishning minora tipidagi qurulmasining tuzulishi
22-rasmda keltirilgan.
22-rasm biogazni tozalash va quritish uskunasi.
1-rama, 2-ventilyator, 3,10,11-kran, 4-korpus, 5-kontenir, 6-stvol, 7-qopqoq,
8-idish, 9-quvurlar.
63
Qurulmaning balandligi 3m, deametri 1,2m bo’lgan, 10-12 sm balandlikli
5ta sorbent solinadigan savatga ega bo’lgan agregatni, biogazni tozzalash va
qurutish unumdorligi 250-500 m
3
/soat ni tashkil qiladi.
Ikki qavat sorbent bilan to’ldirilgan 5-konteyner 6-stvolga yig’iladi va 4-
korpusga o’rnatiladi. Korpusning yuqorigi ichki devori va yuqorigi 5-konteyner
devori orasida 9-quvur o’tkazilgan. 4-korpus 7-qopqoq bilan berkitilgan va
germetik mahkamlangan. Ammiakli suv to’ldirilgan 8-bakning buragichi
“yopiq” holga keltiriladi. 4-korpusga kirishdagi va korpusdan chiqishdagi 10, 11
va 3-buragichlar “yopiq” holatga keltiriladi. 11-po’lat buragichni ochib, gazni 6-
stvolga yuboriladi. Gaz markaziy stvol tirqishlari orqali 5-konteynerga sorbent
qatlamlari orasidagi bo’shliqqa keladi. Tozalovchi massa qatlamidan o’tib, 5-
konteyner va qurulma korpusi orasidagi halqasimon bo’shliqqa chiqqan gaz
chiqarish quvuriga yo’naladi. Sorbent davriy ravishda suv bilan yuvulib turilishi
uchun 8-bakdagi buragichlar ochiladi. Sorbentda H
2
S bir tekis yutilishi uchun
qurulma konstruktsiyasida 5-konteynerlar gazning harakatini pastdan yuqoriga
va yuqoridan pastga tartibda ishlashi ko’zda tutilgan. Bu tartiblarga o’tish 10 va
11-buragichlarni “ochish” yoki “yopish” holatga o’tkazish bilan amalga
oshiriladi.
Sorbent sifatida AT-3, AT-5, SKD markali faollashtirilgan ko’mirlar
qo’llaniladi.
64
Do'stlaringiz bilan baham: |