Buxoro muhandislik-texnologiya instituti


Boshlang’ich moddaning gaz chiqishiga ta’siri[6,7]



Download 0,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/52
Sana28.08.2021
Hajmi0,79 Mb.
#157848
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   52
Bog'liq
chiqindilardan biogaz olish qurulmasini energetik xarakteristikalarini organish va olinadigan gazni tozalash texnologiyasini takomillashtirish.

1.3.2. Boshlang’ich moddaning gaz chiqishiga ta’siri[6,7].

Boshlang’ich modda tarkibi.

Qishloq xo’jalik sanoatining chiqindi va qoldiqlari orasida hayvon

go’nglari metanli bijg’itish uchun zarur bo’lgan oziqlantiruvchi moddalarga

boyligi bilan ajralib turadi. Biroq ular o’zaro alohida komponentlar miqdori va

kimyoviy tarkibiga ko’ra farq qiladi. Ushbu farq so’z qaysi hayvon haqida va

ular istemol qilgan yemish to’g’risida borayotganligiga bog’liq 11-rasm.




32

11-rasm. Metanli bijg’itish protsesini belgilovchi organik birikmalarning xayvon

go’ngidagi miqdori.

Manba


Bijgish jarayonidagi parchalanish tezligi

katta ←----------------------------------------------------→ kichik

Yemish

Kraxmal, shakar



Gilikogen

seluloza


Gemtsililoza

Lignin (yog’ochga

aylangan modda)

Yog’ kislotalari

Pintozanlar

Oqsil, peptidlar

Aminokislotalar

Pektin


Xitin

Ligninli po’stloqqa

ega bo’lgan

seluloza(somon)

Vitaminlar

Yoglar


Kratiyalar (sochlar)

Antibiotiklar

Moylar

Kutin


Suberyalar

(po’kakli moddalar)

Mum

hayvon


organizmi

Shilimshiq modda,

qon

Somatik xujayralar



Fermentlar

Garmonlar

O’t kislotasi

O’t kislotasi

pigmentlari

Mikroflora

Biomassa

hayvon va

mikroorganizmlar

metabolizimining

oraliq xhmda

natijaviy

xemosintetik

mahsulotlari.

Organik kislotalar

Indol


Lignin proteginli

komplekslar

spirt

Skatol


Fenollar

Polisaxaridlar

Guminli modda



33

4-jadval. Hayvon ekskriment tarkibi(quruq moddaga nisbatan % xisobida)

Tarkibiy

elementi


Ekskrrementlar

Yirik shoxli

qora mol

(boquvdagi)

Sog’in sigirlar

Cho’chqalar

Tovuqlar

Organik


massa

77...85


77...85

77...84


76...77

Azot


2,3...4,0

1,9...6,5

4,0...10,3

2,3...5,7

Fosfor

0,4...1,1



0,2...0,7

1,9...2,5

1,0...2,7

Kaliy


1,0...2,0

2,4


1,4...3,1

1,0...2,9

kalsiy

0,6...1.4



2,3...4,9

-

5,6...11.6



Magniy

0,5...0,6

-

-

0,9...1,1



C/N

9…15


9…15

9…15


9…15

Nam xujayra

(seluloza)

-

27,6…50,3



19,5…21,4

13,0…17,8

Namligi

yuqori bolgan

yog’lar

-

2,9…4,3



3,5…4,0

2,4…5,0


Namligi

yuqori


bo’lgan

protegin


-

9,3…20,7


16,4…21,5

20,5…42,1

Lignin

16..30


16..30

-

9,6…14,3



Bundan tashqari hayvon chiqindilari tarkibida hayvonlarni boqish usulga

ko’ra turli miqdorda yemish qoldiqlari bo’lishi mumkin. Agar bijg’tishga

uchratiladigan boshlang’ich substrat tarkibida og’ilxona go’ngidan tashqari

boshqa o’simlik qoldiqlari ham mavjud bo’lsa, ularning tarkibiga alohida etibor

qaratish tavsiya etiladi. (5-jadval).



34

Bunda avvalombor belgilangan sharoitlar uchun xos bo’lgan ligninni ko’p

miqdorda bo’lishini hisobga olish lozim, negaki lignin amalda mikroblarga

parchalanmaydi va o’z-o’zidan gaz hosil bolishida ishtirok etmaydi. Shu sababli

ko’p miqdordagi selyulozali yemishga ehtiyoj sezadigan kavshak qaytaruvchi

hayvonlar go’ngidan olinadigan gaz miqdori tovuq va cho’chqa go’ngidan

olinadigan gazga nisbatan ancha kam. Mexanik kimyoviy va issiqlik ta’siri bilan

ligninli komplekslarni biyokimyoviy parchalanish jarayonida ishtirok ettirilsa

hamki, sarflanadigan xarajatlar ushbu usullarni qishloq xo’jaligi sanoati uchun

qo’llashni ma’qullamaydi [6,7,18].

5-jadval Donli ekinlarning somonlari shakarqamish va kartoshka palalining

quruq moddaga nisbatan % tarkibi.

Tarkibiy

elementi


Arpa

somoni


Bugday

somoni


Tariq

somoni


Suli

somoni


Makkajoxori

somoni


Lavlagi

palagi


Kartoshka

palagi


Organik

massa


93.8

94.4


95.4

93.0


91.7

78.5


78.9

Azot


0.56

0.46


0.46

0.54


1.20

2.00


2.34

Fosfor


0.08

0.09


0.12

0.19


0.11

0.26


0.20

Kaliy


1.40

0.79


0.88

1.92


2.32

3.57


1.67

kalsiy


0.29

0.14


0.19

0.29


0.9

1.40


2.57

Magniy


0.10

0.07


0.05

0.09


0.30

0.60


0.83

C/N


84

90…165 80…150 70…150

30…65

18

17



Nam

hujayra


(seluloza)

43.5


45.5

47.5


41.5

33.3


11.5

23.8


Namligi

yuqori


bolgan

yog’lar


1.7

1.6


1.5

1.9


1.7

1.5


3.2


35

Namligi


yuqori

bo’lgan


protegin

3.5


2.9

2.9


3.4

7.5


12.5

14.6


Lignin

15…20 15…20 15…20 15…20

5.5

-

-



Tarkibida uglevodorodli birikmalarning parchalanishiga moil moddalar

miqdori ko’p bo’lgan o’simlik qoldiqlarini bijg’itish uchun azotga boy moddalar

,masalan, tovuq go’ngi kukunini qo’shish zarur bunda metanli bijg’ish

jarayonini hech qanday to’siqsiz amalga oshirish uchin talab qilingan C/N

nisbatining chegaraviy qiymatiga erishish mumkin.

 Qattiq zarrachalar o’lchami.

Moddalar almashinuvining faollashuvi va biyokimyoviy almashinuv

jarayonlarining yuqori tezligiga ega bo’lish uchun qattiq va suyuq fazalar

orasidagi chegaraviy sirt kattaliklarini doimiy ravishda ushlab turish va uzliksiz

yangilab turish orqali erishish mumkin. Shu sababli qattiq moddalar ayniqsa

o’simlik qoldiqlari qirquvchi, maydalovchi qurulmalar yordamida oldindan

tayyorlab qo’yilgan bo’lishi lozim, natijada poya va somonlarga effektiv

mexanik ta’sir ko’rsatish oqibatida o’lchamlari ancha kichik bo’lgan

zarrachalarni olish imkoniyati paydo bo’ladi. Suyuqlik tarkibidagi qattiq

zarrachalarning o’lchangan ulushi texnik vositalariga bog’liq. Bu vositalar

substratni yaxshilab aralashtirish gidravlik tashish va gazni ajratish uchun

qo’llaniladi. Texnika rivojining zamonaviy darajasida qishloq xo’jalik biogaz

ishlab chiqarish qurulmalari, tarkibida quruq moddalar miqdori 12% gacha

bo’lgan substratlarni qayta ishlash imkonini beradi. Bunda alohida roli qattiq

jismlarning uzunligi 30 mm dan oshmasligi zarur. Umuman olganda, agar

yetarlicha namlikka ega bo’lgan muhit mavjut bo’lsa organik moddalarni qattiq

fazada ham bijg’itish mumkin. Biroq qattiq moddalarni bijg’itish bu fazada

bakteriyalar va substratni o’zaro qayta taqsimoti va aralashishini hamda

qoniqarli darajadagi gaz chiqishini ta’minlash mumkun bolmaganligi sababli,



36

amalda ishlab chiqarish ahamiyatiga ega bo’lmaydi. Zichliga suyuqliklarga

nisbatan ancha yuqori bo’lgan qattiq jismlar chokma (sedimentatsiya) va

suzuvchi po’stloq hosil bo’lishini ta’minlaydi, bu hodisaga flotatsiya sabab

bo’ladi. Bunda yuzaga keladigan mexanik-gidravlik muammolar va gaz hosil

bolishining yomonlashuvi ushbu muammolarni yechish uchun texnik vositalar

va energiyaning isrof bolishiga olib keladi. Bu qiyinchiliklarni oldini olish

uchun substrat reaktorga yuboriladigan vaqtda mexanik separator yordamida

qattiq jismlarni ushlab qolish mumkun [6,12,18]. Biroq bunda gaz chiqishi

kamayib ketishi mumkin.




Download 0,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   52




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish