Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


BUXORO DAVLAT UNIVERSITETINING
PEDAGOGIKA INSTITUTI

“TASDIQLAYMAN ” Buxoro davlat universitetining Pedagogika instituti o’quv ishlari bo‘yicha direktor o‘rinbosari ____________E.M.Muxtorov “_____”__________2021-yil

O‘ZBEK FOLKLORI
FANINING ISHCHI DASTURI
(KECHKI)

Bilim sohasi:	100000 –	Ta’lim
Ta`lim sohasi:	110000 –	Ta’lim
Ta`lim yo‘nalishi:	60111400 –	O‘zbek tili va adabiyoti

BUXORO -2021

Fan/Modul kodi O‘F1104		O‘quv yili 2021-2022		Semestr 2		ECTS - Kreditlar 4
Fan/Modul turi Majburiy		Ta’lim tili O‘zbek			Haftadagi dars soatlari 4
1.	Fanning nomi		Auditoriya mashg‘ulotlari (soat)		Mustaqil ta’lim (soat)		Jami yuklama (soat)
	O‘ZBEK FOLKLORI		60		120		180

I. Fanning mazmuni
Fanning asosiy maqsadi – talabalarga xalq og‘zaki ijodi namunalarining sinkretik san’at sifatida xalq ma’naviy hayotida muhim o‘rin tutishini, unda o‘zbek xalqining asrlar davomidagi ijtimoiy, maishiy, madaniy hayoti o‘zining badiiy ifodasini topganligi, o‘zbek xalq og‘zaki ijodi namunalari va ularning janrlar tarkibi, o‘ziga xos xususiyatlari bo‘yicha ilmiy-nazariy ma’lumot berishdan iborat.
Fanning vazifasi – talabalarni o‘zbek folklorining namunalari, xalq og‘zaki ijodidagi tur va janrlar, folklor janrlarining tarixiy taraqqiyoti va o‘ziga xos xususiyatlari, o‘zbek folklorshunosligida amalga oshirilgan ilmiy ishlar va ularing ahamiyati kabilar bilan tanishtirish, bu sohalarda qo‘lga kiritilgan yutuqlar, bilimlar sirasi, ulardagi munozarali holatlar, g‘oyalar va qarashlar, asosiy tushuncha va atamalar xususida ma’lumot berishdan iborat.
II. Asosiy nazariy qism (ma`ruza mashg‘ulotlari)
II.I. Fan tarkibiga quyidagi mavzular kiradi:
1-mavzu. Qo‘shiq: Mehnat qo‘shiqlari, tarixiy qo‘shiqlar va ularning janr tabiati. Termalar.
Xalq qo‘shiqlari haqida umumiy ma’lumot. “Qo‘shiq” istilohi, janriy xususiyatlari,badiiy – kompozitsion belgilari. Mehnat qo‘shiqlarining tabiati,tasnifi: Lirik qo‘shiqlarning o‘ziga xos tabiati va ijro xususiyatlari. Tarixiy qahramonlik qo‘shiqlari. Tarixiy inqilobiy qo‘shiqlar. Tarixiy qo‘shiqlarning o‘zbek folklorida tutgan o‘rni.
2-mavzu. Bolalar folklori va ularning talqinlari, badiiy xususiyatlari.
Bolalar folklorining tabiati, ijtimoiy-estetik ahamiyati. Alla,aytim-olqishlarning janriy tabiati. Erkalama va ovutmachoq, yalinchoqlar va hukmlagichlar. Maishiy qo‘shiqlar-to‘rtlik va aytishuvlar. Bolalar folklorining adabiy-estetik va tarbiyaviy qimmati.
3-mavzu.O‘zbek xalq og‘zaki ijodida xalq maqollari.
Maqollar-hayotiy tajriba va sinovlar hosilasi. Maqol va aforizm (hikmatli so`z) munosabati. «Devonu lug‘otit turk» asarida maqollar haqida. Maqollarda badiiy tasvir vositalari. Maqollarning nutqdagi ahamiyati.
4-mavzu. Lirik qo‘shiqlar va topishmoqlar.
Topishmoqlar – ijtimoiy hayot ifodachisi.Topishmoq aytish tartibi: ta’qiq va shartlari. Topishmoq va yozma adabiyot munosabati.Topishmoq va metafora.
5-mavzu. O‘zbek xalq og‘zaki dramasi.
Og‘zaki drama xalq ijodining mustaqil janri. Og‘zaki drama janri tabiati, o‘ziga xos belgilari, ijro xususiyatlari.
6-mavzu.O‘zbek xalq og‘zaki ijodida latifa va lof janrining o‘ziga xos xususiyatlari.
Latifa xalq og‘zaki ijodining keng tarqalgan kichik nasriy janri sifatida. Nasriddin Afandi obrazining genezisi. Lofning janriy tabiati: epizodik drama ekanligi. Lofning ijro xususiyati, unda satira va yumorning o‘rni.
7-mavzu. O‘zbek folklorida askiya va tomosha san’ati.
“Askiya” atamasining mohiyati, janr tabiati. Askiyaning o`ziga xos ijro xususiyati va ichki turlari. Masxarabozlar va qiziqchilar teatri. Qo‘g‘irchoq va qo‘g‘irchoqbozlik istilohlari izohi. Qo‘g‘irchoq teatri tabiati va undagi ijrochilik xususiyatlari.Qo‘g‘irchoq teatrining shakllanish tarixi va tasnifi: chodir jamol, chodir xayol va fonus xayol teatrilarining asosiy belgilari, repertuarlari va personajlari.