Buxoro davlat universiteti turizm fakulteti tasviriy san

Gorizontal  izometriya.  Koordinata  o'qlarining  chizilishi  18-shakl,  a,  b,  с 

larda ko'rsatilgan bo'lib,  x va  у o'qlar oralig'i doimo to'g'ri burchakligida saqlanadi. 

Bu yerda у o'qning o'zgarishiga qarab x o'q ham o'zgaradi. Gorizontal izometriyada 

H  da  aylana  o'zining  haqiqiy  kattaligida  tasvirlansa,  qolgan  V  va  W  tekisliklarda 

ellipslar ko'rinishida bo'ladi. у o'q 30° da olinsa (19-shakl,  a) V da aylana katta o'qi 

AB=1,37  d,  kichik  o'qi  CD=0,37  d  bo'lsa,  ellips  ko'rinishida,  W  da  katta  o'qi 

AB=1,22  d,  kichik  o'qi  CD=0,71  d  ga  ega  bo'lib,  u  ham  ellips  ko'rinishida 

tasvirlanadi. Ularni ovallarga almashtirib chizish  7-shakl,  a va 16-shakl,  d,  e  larda 

ko'rsatilgan.  Faqat  ularning  katta  va  kichik  o'qlarining  gorizontal  izometriyada 

joylashishiga e'tibor berilsa kifoya. 

у  o'q  45°  da  olinsa  (19-shakl,  b),  aylana  V  va  W  larda  bir  xil  ko'rinish  va 

kattalikdagi ellipslarda tasvirlanadi. Ularni chizish 16-chizma, b da ko'rsatilgan. 

у o'q 60° olinsa (19-shakl, c), aylana V da katta o'qi AB=1,22  d,  kichik o'qi 

CD=0,71d qiymatlarga ega bo'lgan ellipslar ko'rinishida tasvirlanadi. W da esa katta 

o'qi AB=1,37  d, kichik o'qi CD=0,37d ga teng ellips ko'rinishida bajariladi. Bunday 

ellipslarni  ovallarga  almashtirib  chizish  7-chizma,  a,  b  va  16-chizma,  b  larda 

keltirilgan.  Ularni  gorizontal  izometriyada  tatbiq  qilish  uchun  katta  va  kichik 

o'qlarining joylashishiga e'tibor berish tavsiya etiladi. 

---

26 

 

 

19-chizma 

Gorizontal  izometriyada  Detalning  proyeksiyalari  qanday  tasvirlanishiga 

qaramay uning aylanalari H ga parallel vaziyatga almashtirilib chiziladi (20-chizma, 

a,  b).  Detaldagi  teshikni  ochib  ko'rsatish  maqsadida  chorak  qismi  qirqib  olinadi. 

Kesimni shtrixlash sxemasi 20-chizma, с da berilgan. 

 

20-chizma 

---

27