Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti “Biologiya” kafedrasi

7- rasm. Ko’z to’r pardasi hujayralari. 

Ko’rishda  ko’z  harakatining  roli.  Tasqi  olamni  idrok  etishda,  tabiatdagi  voqea 

va hodisalarni to‘la qonli anglashda, u bulan bir butun bolib uyg‘unlashib ketishda 

ko‘z  harakatlari  muhim  rol  o‘ynaydi.  Ko‘zning  harakatga  kelishida  esa  ko‘z 

---

olmasiga birikkan 6 ta mushaklar amalga oshiradi. Mushaklarning bir jufti qiyshiq, 

qolgan  to‘rt  jufti  to‘g‘ri  mushaklardir.  To‘g‘ri  mushaklar  o‘z  navbatida  tashqi, 

ichki, yuqorogi va pastki to‘g‘ri mushaklarga bo‘linadi. Tashqi to‘g‘ri  mushaklar 

ko‘z  olmasini  tashqariga,  ichki  qiyshik  mushaklar  ichkariga  buradi,  yuqorigi  va 

pastki to‘g‘ri mushaklar ko‘zni yuqiri va pastga harakatlantiribgina qolmay, bir oz 

ichkariga  ham  buradi.  Ko‘zning  bunday  murakkab  va  turli  harakatlar  bajarishida 

ko‘zning qiyshiq mushaklari ham katta yordam beradi. Ko‘z harakatlari har ikkala 

ko‘zda bir vaqtning o‘zida bir xilda sodir bo‘ladi. Ya‘ni o‘ng ko‘z qaysi tomonga 

qarasa chap ko‘z ham shu tomonga qaraydi.Albatta turli patologik holatlar bundan 

mustasno.  Juda  yaqinda  joylashgan  predmetlarni  ko‘rish  uchun  ko‘rish  o‘qi 

birlashtiriladi,  aksincha  uzoqdagi  predmetlarni  ko‘rishda  ajratiladi.  Yaqindagi 

jismlarni ko‘rish uchun ko‘zning ikkala ichki to‘g‘ri mushaklari faoliyat ko‘rsatadi, 

bunga-  konvergensiya  deyiladi.  Ko‘rish  o‘qini  ikki  tomonga  ajratishda  tashqi 

to‘g‘ri mushaklar faoliyat ko‘rsatadi bunga- divergensiya deyiladi.