Buxoro davlat universiteti pedagogika kafedrasi «umumiy pedagogika»

Amerika qo’shma shtatlarida ta’lim tizimlari 
Mamlakat ta’lim tizimining tuzilishi quyidagicha: 
— bolalar  3  yoshdan  5  yoshgacha  tarbiyalanadigan  maktabgacha  tarbiya 
muassasalari; 
— 1-8-sinflargacha bo’lgan boshlang’ich maktablar (bunday maktablarda bolalar 6 
yoshdan 13 yoshgacha o’qiydilar); 
— 9-12-sinflardan iborat o’rta maktablar (bu maktablarda 14-17 yoshgacha bo’lgan 
bolalar ta’lim oladilar). U quyi va yuqori bosqichdan iborat. 
Amerika Qo’shma Shtatlarida navbatdagi ta’lim bosqichi oliy ta’lim bo’lib, u 2 yoki 
4 yil o’qitiladigan kollejlar hamda universitetlarda amalga oshiriladi. 
So’nggi  bosqich,  universitetlar  va  boshqa  oliy  o’quv  yurtlari  tarkibida  tashkil 
etilgan aspirantura yoki doktoranturalardir. 

---

199 
 
AQShda  majburiy  ta’lim  16  yoshgacha  amal  qiladi.  Bu  mamlakatdagi  o’quv 
yurtlarida  davlat  jamoa,  xususiy  tasarruflarda  va  diniy  muassasalar  ixtiyorida  bo’lishi 
mumkin. 
Shunisi  diqqatga  sazovorki,  AQSh  maktablarining  bitiruvchi  sinf  o’quvchilaridan 
tashqari  barcha  o’quvchilar  ta’tillar  paytida  asosan  ish  bilai  band  bo’ladilar.  AQSh 
maktablarida o’quv yili 180 kun. Bir soat dars 45-50 minut. 
Amerika  konstitutsiyasiga  muvofiq  ta’lim  tizimi  tasarrufidagi  shtatlar  boshqaruv 
muassasalari  ixtiyoridadir.  1979  yilgacha  ta’limni  mablag’  bilan  ta’minlash,  ta’limda 
davlat  siyosatini  amalga  oshirish,  o’quv  yurtlarida  faoliyatini  muvofiqlashtirib  borishni 
Sog’liqni saqlash, Ijtimoiy ta’minot  va ta’lim ishlari vazirligi olib borar edi. 1979 yilda 
Ta’lim vazirligi mustaqil bo’lib ajralib chiqdi. 
Ta’lim  tizimlariga  mablag’  ajratish  bo’yicha  AQSh  dunyo  mamlakatlari  o’rtasida 
etakchi  o’riklardan  birini  egallaydi.  AQSh  ta’lim  tizimining  rivojlanish  sur’ati  ancha 
yuqori  bo’lib,  uning  boshlang’ich  ta’lim  bosqichida  o’qishi  lozim  bo’lgan  bolalarning 
99,9  foizi,  o’rta  bo’g’ini  94,5  foizi  ta’lim  oladi.  O’quvchilar  umumiy  sonining  46  foizi 
o’rta maktabni tamomlagach, kollej va universitetlarga kiradilar. Barcha toifadagi ta’lim 
maskanlarida 58 million yosh, shu jumladan, ta’limning oliy bosqichida 12 million yigit-
qiz  tahsil  oladi.  AQShda  har  10  ming  aholiga  307  talaba  to’g’ri  keladi.  Bu  jahonda 
yuksak ko’rsatkichlardan biridir. 
Bulardan  tashqari  AQShda  har  yili  33  million  kishi  uzluksizta’lim  va  malaka 
oshirish tizimlarida bilim oladilar. Mamlakatda million o’qituvchi mehnat qiladi. Har yili 
o’rta maktabni 3 million o’quvchi, bakalavr darajasidagi oliy ta’lim bosqichini 932 ming 
kishi,  magistr  darajasida  esa  300  ming  kishi  tugallaydi,  yiliga  30  ming  kishi  doktorlik 
ilmiy darajasini oladi.