Buxoro davlat universiteti pedagogika kafedrasi «umumiy pedagogika»


Davlat qushi, ey shoh, qo’nmish boshingga



Download 2,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet86/250
Sana30.12.2021
Hajmi2,47 Mb.
#86767
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   250
Bog'liq
umumiy pedagogika

Davlat qushi, ey shoh, qo’nmish boshingga, 
Hurkutma ani, zulm birla rom deb. 


101 
 
Jahon Otin Uvaysining otinlar maktabi haqida 
 
Markaziy  Osiyoda  otinlar  maktabining  asoschilaridan  biri,  ayollar  ta’limida  katta 
xizmat  qilgan,  o’ziga  xos  maktab  yaratib  shuhrat  qozongan  mashhur  otinlardan  biri 
Jahon  Otin  Uvaysiy  (XVIII    asrning  80-yillarida    tug’ilib,  65  yoshlarida  vafot  etgan) 
ma’rifatparvar shoira va murabbiy sifatida  mashhurdir. 
Umarxon  Marg’ilon  hokimi  (1800-1809  yillar)  bo’lib,  Nodiraga  o’ylangan  paytda 
Uvaysiy  shoira  sifatida  tanilgan    edi.  Shuning  uchun  ham  Nodiraning    tashabbusi  bilan 
ular  o’rtasida  do’stona  aloqa  o’rnatilgan  va  ikki  shoira  opa-singil  tutindilar.    Umarbek 
(1809-1822)  Qo’qon  xoni  bo’lgach,  Nodira  poytaxtga  ko’chib  kelgandan  keyin  maxsus 
yorliq  bilan  Uvaysiyni  ham  o’rdaga  olib  kelib  murabbiylikka    tayinlaydi.  Uvaysiy 
o’rdada yosh bolalar va kanizaklarni she’r san’ati va musiqasiga o’qita boshlaydi. 
Uvaysiyning  muallimlik  faoliyatini  o’rganar  ekanmiz,  uning  o’qitish  usullari 
haqida,  o’sha  davrdagi  qizlar  maktabi,  ularning  mazmunida  otinlarning  o’rni  haqida 
muayyan ma’lumotga ham ega bo’lamiz.  
Jahon otin Uvaysiy faoliyat ko’rsatgan qizlar maktabi ham ana shunday ibrat olsa 
arziydigan bilim o’choqlaridan sanalgan. O’zining butun faoliyati davomida xalqimiz 
orzu-umidlarini  ro’yobga  chiqarishga  harakat  qilgan  Jahon  otin  xalqimizning  oqila 
qizlarini  tarbiyalash,  go’zal  hayotga  erishishning  birdan-bir  yo’li  deb  o’ylab,  o’zining 
butun umrini yosh qizlarga ta’lim va tarbiya berishga bag’ishladi. O’zbek ayollarining 
ma’naviy  ozodligi  ularning  nazm  dunyosiga  kirib,  baralla  kuylashida  muhim  o’rin 
tutdi. 
O’z  maktabida  qizlarga  boshlang’ich  ta’lim  berar  ekan,  Jahon  otin  ularning 
zehnini  o’stirishga  katta  ahamiyat  beradi.  U  o’z  shogirdlariga  savod  o’rgatibgina 
qolmay, ular orasidan iqtidorli qizlarni tanlab Sharq she’riyati bilan tanishtiradi. Qizlarni 
nazm bo’stoniga etaklaydi. 
G’ulom Zufariyning quyidagi lirik hikoyasi fikrimiz dalili bo’la oladi: 
«Andijon  hokimi  Rahmonquliboy  qizi  Mohlaroyimni  Umarxonga  hadya  qilib 
yuboradi.  Umarxon  she’riyatga  qattiq  berilgan  kishi  bo’lganidan,  mening  hamxonam, 
albatta shoira bo’lishi lozim, deb yurarkan. Mohlaroyim esa yuqori tabaqa oilaga mansub 
sohibjamol  qiz  edi,  ammo,  she’riyatdan  uzoqda  edi,  shu  «nuqsoni»  uchun  Umarxon 
Mohlaroyimni o’z nikohiga olmaydi: tahqirlanga« qiz kundan-kun so’lib boradi. Uvaysiy 
voqeadan  xabar  topib,  qizga  achinadi,  kelib  u  bilan  suhbatlashadi.  Qarasa,  Mohlaroyim 
juda  fozila,  aql-farosatli  qiz  ekanligi  ma’lum  bo’ladi.  Shu  kundan  boshlab  Uvaysiy 
Mohlaroyimga  adabiyotdan  nazariy  va  amaliy  dars  bera  boshlaydi.  Mohlaroyim  she’r 
yozishni mashq qiladi. Shu tariqa oradan bir yil o’tadi, bu davrda, Mohlaroyim o’zbek va 
fors  tillarida  etuk  she’rlar  yoza  boshlaydi,  bu  ustozi  Uvaysiyga  manzur  bo’ladi. 
Mohlaroyim  Uvaysiy  imtihonidan  o’tadi,  lekin  Umarxonga  qay  yo’sinda  imtihon  berish 
ustoz va shogirdning bosh»ni qotiradi. 
Yoz  kunlarining  birida,  asr  bilan  shom  orasida,  Uvaysiy  Mohlaroyimga  harir 
liboslar  kiydirib,  Umarxonning  bog’iga  olib  chiqadi.  Bog’dagi  marmar  hovuz  atrofida 
rango-rang  gullar  ochilib,  bulbullar  xonish  qilardi.  Marmar  hovuzda  esa  oltin  baliqlar 
suzardi.  Uvaysiy  Mohlaroyimni  hovuz  bo’yidagi  kursiga  o’tqizib,  haram  xonimlaridan 
biriga:  «Mening  shoh  hazratlarida  zarur  ishim  bor,  shahanshohim  iltifot  qilib,  bir  sayri 
bog’ qilmasmikinlar, kamina bu fursatdan istifoda bo’lib, ul hazratga arzi niyoz qilsam», 
deydi va o’zi darhol qaytib, hovuz atrofidagi bir gul ostiga yashirinadi. 
Oradan andek fursat o’tmay, bog’da Umarxon  paydo bo’ladi. 


102 
 
U  viqor  bilan,  ohista  marmar  hovuz  tomonga  qarab  yuradi.  Yaqinroq  kelib  qarasa, 
odatda Umarxon o’tiradigan hashamdor kursida sohibjamol bir qiz o’tiribdi. Umarxon bu 
gulchehraga mahliyo bo’lib, unga fors tilida she’r bilan savol beradi va qiz unga munosib 
javoblar qaytaradi: 

Download 2,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   250




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish