Buxoro davlat universiteti pedagogika fakul’teti texnologik ta’lim kafedrasi

Nazorat savollari: 
1.
Bort tikish bosqichlari. 
2.
Bort qotirmasini ko’klab ulash usulini mazmuni. 
3.
Bort qotirmasini tayyorlash usullari. 
4.
Bort qotirmasini yelimlab ulash usulidan foydalanib tayyorlashning 
avzalliklari. 
5.
Adip tikish usullari. 
6.
Bort ziylariga qanday ishlov beriladi ? 
 
 Ustki kiyimlar yoqalarini tikish. 
 
 
Dars maqsadi: 
Ustki kiyimdagi yoqalar turlari, ularni tayyorlash bosqichlari 
va tikish texnologiyasini o’rganish.
 
Tayanch iboralar:
ostki yoqa,ustki yoqa, maxsus taxta qolip,
 
qo’yma
chok.
 
Reja: 
 
19.1.Ustki kiyimdagi yoqalar turlari. Yoqa tayyorlash bosqichlari. 
19.2.Ustki yoqani ostki yoqaga ulash 
19.3.Yoqani yoqa o’miziga qo’yma chok bilan o'tqazish. 
 Ustki kiyimdagi yoqalar turlari. Yoqa tayyorlash bosqichlari. 
 
 
Kiyimning nimaga mo'ljallanganiga va fasoniga qarab har xil 
konstruktsiyali yoqalar bo'ladi. Ustki kiyim yoqalari qaytarmali, ustki yoqasi 
adipning ustki qismi bilan birga yaxlit bichilgan, mo’ynali va tikishbob 
konstruksiyali bo’lishi mumkin. 

---

108 
Yoqani tayyorlash va ulash 3 bosqichdan iborat:
-ostki yoqani tayyorlash,
-ustki yoqani tayyorlash,
-ostki va ustki yoqani biriktirib o'mizga o'tqazish.
Ostki yoqa ikki yoki to’rt qismdan iborat bo'ladi. Ostki yoqa qismlari bir-
biriga qirqimlarini to’g’rilab ulanadi. Bunda ,choklar kengligi 0,5-0,7 sm, o'rta 
chokning kengligi esa 1sm bo'ladi. Ko'tarmasi alohida bichilgan yoqalarda 
ostki yoqa qismlari ulab bo'lingandan keyin yoqa ko'tarmasi ulanadi. Choklarni 
pressda yorib dazmollash bilan bir vaqtda, umuman ostki yoqa dazmollanadi 
yoki choklarni yorib mashinada ikkala tomonida bittadan ikkita to’g’ri 
baxyaqator yuritib yorma chok hosil qilinadi. 
Ostki yoqa bilan yoqa qotirmasi yelimlab yopishtirish usulida ulanayotgan 
bo'lsa, pressning ostki yostig'i ustiga ostki yoqa, uning o'nggi pastga qaratilib 
qo'yiladi. Uning ustiga yoqa qotirmasi yelim kukunli tomoni pastga qaratilib 
qo'yiladi. Ostki yoqa, yoqa o'miziga biriktirma chok bilan ulanadigan bo'lgani 
uchun, yoqa qotirmasi yoqa ko'tarmasining qirqimiga 1-1,1 sm yetmaydigan 
qilib qo'yiladi. Agar yoqa o'mizga bostirma chok bilan ulanadigan bo'lsa, 0,1-
0,15 sm yetkazilmaydi. Shundan keyin, ostki yoqa bilan yoqa qotirmasi 
presslab yopishtiriladi.
Ayollarning 
jun 
gazlamadan 
tikiladigan 
paltolarida, 
jaketlarida 
yumshoqroq yoqa mo'ljallangan bo'lsa, ostki yoqa yashirin baxyali maxsus 
mashinada qaviladi. Erkaklarning va o'g'il bolalarning qishlik kiyimlarida 
mo'yna yoqa mo'ljallangan bo'lsa, ostki yoqa ustiga paxta solinadi. Ko'tarma 
qismidagi paxta qatlami qaytarmadagiga nisbatan yupqaroq bo'lishi kerak. 
Paxta ustiga qirqimlari to’g’rilanib qotirma qo'yiladi. Maxsus mashinada ostki 
yoqaning o'nggidan, uning qirqimidan 0,7 sm masofada gir aylantirib bostirib 
ko'klanadi.
Ostki yoqa dazmolda yoki pressda dazmollanib, konstruktsiyaga muvofiq 
shakl beriladi. Ustiga andaza qo'yib bo'rlanadi va qirqimlarini aniqlab qirqish 

---

109 
bilan bir vaqtda yoqa ko'tarmasida bir necha kertik hosil qilib, yoqa o'miziga 
ulash joyi belgilab olinadi.