Buxoro davlat universiteti «O’zbekiston tabiiy geografiyasi» fani bo’yicha ma’ruza matni

O’zbekiston hududining balandlik mintaqalariga

bo’linishi

Mintaqalar nomi	Maydoni, ming ga	Foiz his.	Mutlaq balandligi
Cho’l	27594,8	61,16	250 metr balandlikkacha quyi cho’l, 250-400 metr oralig`i yuqori cho’l
Adir	2479,7	9,5	400-1200 m
Tog`	961,9	2,13	800-1200 dan 2700-3000m gacha
Yaylov	701,8	1,55	2700-2800 m dan baland
Ekin ekiladigan erlar	11577,7	25,66
Jami	45115,9	100

Keyinroq akademik Q.Zokirov o’simliklarning 3 pog`onali tipologik tasnifini taklif etadi.

1.Iqlim zonasiga xos o’simliklar tiplari (majmui).

2. Iqlim tipi ichida tuproqning mexanik va kimyoviy holatiga qarab o’simliklarning o’zgarishi asosida ajratiladigan edafotiplar.

3. Edafotip ichida esa o’simliklarning o’sish holati va ekologik xususiyatiga ko’ra stenotip ajratadi.

O’zbekiston tabiatining murakkabligi-relefining va uni hosil qiluvchi tog` jinslarining, iqlim (ayniqsa gidrotermik rejim), gidrologik va gidrogeologik, tuproq sharoitlarining xilma-xilligi hamda atrofdagi hududlarning ta’siri respublikamizda nihoyatda turli xil o’simliklarning vujudga kelishiga sabab bo’lgan. Binobarin, cho’l, vodiy, to’qay, plato va tog`larda o’simlik qoplamining shakillanishi uchun geografik, ekologik sharoit bir-biriga o’xshamaydi, shu sababli bu hududlarning o’simlik qoplami bir-biridan katta farq qiladi.

O’zbekistonda o’simliklarning majmuiga qarab ajratilgan bir necha o’simlik zonalari mavjud.

O’zbekistonning tekislik qismida nihoyatda issiq va qurg`oqchil iqlim sharoitida cho’l zonasi vujudga kelgan. Bu zonada ikki xil cho’l-mo’’tadil va subtropik cho’llar ajratiladi. Bu har ikkala mintaqa uchun ham iqlimning issiqligi, qurg`oqchiligi va juda ham kontinentalligi xosdir.