Buxoro davlat universiteti magistratura bo’limi qo’lyozma huquqida

Na
2
O            CaO             Al
2
O
3
         CO
2
            
N
2
O
5
, 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Asosli oksidlar 
Metallarning  kislorod  bilan  hosil  qilgan  ko'pchilik  oksidlari  asosli  oksid 
hisoblanadi.  Na
2
O,  K
2
O,  MgO,  CuO,  BaO,  CaO,FeO  kabi  oksidlar  ularga  misol 
bo'ladi.  Bu  oksidlarni  asosli  deyilishiga  sabab,  ularga  tegishli  asoslar  muvofiq 
keladi.  Masalan,  Na
2
O  ga  NaOH  (natriy  gidroksid),  CaO  ga  Ca  (OH)
  2
,  CuO  ga 
Cu(OH)
 
2
  muvofiq  keladi.  Asosli  oksidlar,  asosan  metallarning  oksidlari  bo’lib  , 
metall  atomlari  musbat  (+1,+2,+3….)  oksidlanish  darajasiga  ega  bo’lib,
 
kislorod 
atomlari  (-2)  oksidlanish  darajasiga  ega  bo’ladi.Kislorod  atomi  II  valentli,  metal 
atomlari I,II, ba’zan III valentli bo’ladi. 
Olinishi.
  1.  Asosli  oksidlar  metallar  bevosita  kislorod  bilan
 
birikkanda  hosil 
bo'ladi: 
4Na+O
2
→2Na
2
O;                                   2Ca+O
2
→2CaO 
2.Asoslar (gidroksidlar)ning parchalanishidan hosil bo'ladi: 
Ca(OH)
2
→ CaO + CO
2 
; 
Cu(OH)
2
 → CuO+H
2
O;      
2Fe(OH)
3
 → Fe
2
O
3
+3H
2
O ; 
3. Tuzlarning parchalanishidan hosil bo'ladi: 
СаСО
3
 → CaO + CO
2
; 

---

72 
 
(CuOH)
2
CO
3
 → 2CuO+H
2
O+CO
2
; 
Mg(HCO
3
)
2
 →MgO + H
2
O + 2CO
2
; 
Cu(NO
3
)
2
→ CuO + NO + O
2 
; 
Na
2
CO
3 
→ Na
2
O + CO
2
; 
Ca
3
(PO
4
)
2
→CaO + P
2
O
5; 
4.Metall sulfidlarini kuydirish yo’li bilan olinadi: 
2CuS + 3O
2
 → 2CuO + 2SO
2 
; 
2MnS + 3O
2
 →2MnO + 2SO
2