Buxoro davlat universiteti jahon tarixi kafedrasi

Universitetlar. Shaharlarda xueusiy maktablar ochilib, ularda uk,ish uchun mablagni bolalarning ota-onalari tulagan. Eng iktidorli ukituvchilar tevaragida turli shaharlar va mamlakatlardan kelgan tinglovchilar tuplangan. XII asrdan dastlabki oliy maktablar- univyersitetlar (lag. univyersities, ya’ni jamoa, Ukituvchi va talabalar korporatsiyalari) paydo bo’lganlar. Rim laialari univyersitetlarga dastlab xavotir bilan karasaparda, keyinchalik ularni uz xomiyligiga olishni ma’kul topadilar. Papa va qirollardan olingan yorliklar univyersitetlarga yuridik va ma’muriy avtonomiya byerib, ularni maxapliy, diniy va dunyoviy xokimiyat tazyikidai xalos etardi.

Xozirgi univyersitet tizimi: ma’ruzalar, imtixonlar, stipendiyalar, yotokxonalar, rektorlar va dekanlar, diplomlar, ilmiy darajalar, fakulteglarga bulinishlar XIII asr maxsulidir. Talabalar kitob kamligidan profeesorlar ma’ruzalarini yozib olishar, sung ukituvchi taklif etgan muammolar buyicha baxs-munozaralar tashkil qilishardi.

Univyersitetlarning tayyorlov (artistik) fakultetlariga 13-14 yoshdan kabul kilinib, antik davrning “etti san’ati”ii urgatishardi. Artistik fakultet bitiruvchisi maktabda dare byerish yoki yukori fakultetlardan biriga imtixon topshirib, ukishini davom ettirishlari mumkin edi.

Artistik fakultetlaridan tashkari, talabalar huquqshunoslik fakultetida kup bo’lgan. Yevropadagi ilk univyersitetlardan biri, XI asr oxirida tashkil topgan Bolonya univyersitetida huquqshunoslik fakulteti mashxur bo’lgan. Pul-tovar munosabatlarining rivojlanishi, kommunalar va tsexlar ustavlarini tayyorlash, shahar va qirol sudyalari va amaldorlarining faoliyati, kuchayib borayotgan monarxiyalar siyosiy talablarining usishi, odat yoki cherkov huquqiga asoslanishi mumkin emas edi. Vujudga kelgan vaziyatda retseptsiya, ya’ni cheksiz xususiy mulkchilikka asoslangan Rim huquqini “tiklash” zaruriyati paydo bo’ladi. Univyersiteglarda ruxoniylardan emas, shaharliklardan gayyorlangan yangi huquqshunoslar Yustinian kodekslarini sinchkovlik bilan urganib, ularni zamon talablariga moslab byerishlari lozim edi.