Buxoro davlat universiteti ijtimoiy iqtisodiy fakulteti

Bitiruv malakaviy ishining tuzilishi. Bitiruv malakaviy ishi kirish, ikki bob, to’rtta paragraf, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.


I-BOB. Islom Karimovning “O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” kitobi xalqimiz siyosiy tafakkur xazinasida bebaxo manba
1.1 .“O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” kitobi O’zbekiston mustaqillik tarixini o’rganish bo’yicha muhim manba.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning “O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” kitobi 2011 yil avgust oyida mamlakatimiz mustaqilligining 20 yillik bayrami arafasida “O’zbekiston” nashriyot-matbaa ijodiy uyi tomonidan nashr qilindi. Uning hajmi 27,5 bosma toboqdan iborat.

Kitob “So’zboshi o’rnida” deb nomlangan kirish so’zi bilan boshlanadi. Ushbu kirish so’zida kitobning asosiy ma’no-mazmuni, undan o’rin olgan materiallarning o’ziga xos xususiyatlari, yurtimizda istiqlol arafasida hukm surgan chuqur inqiroz holatining haqqoniy tasviri va tahlili, o’sha davrning siyosiy-ijtimoiy manzarasi, ushbu asarning yangi tariximizni yaratishdagi beqiyos o’rni va ahamiyati haqida atroflicha fikr yuritiladi.

Kitobning asosiy qismidan Prezidentimiz Islom Karimovning 1989 yil 24 iyundan 1992 yil 4 yanvariga qadar, ya’ni uning respublikamiz rahbari sifatidagi faoliyatining birinchi kunidan toki mamlakatimiz istiqlolga erishganidan so’ng umumxalq saylovi asosida mustaqil O’zbekiston Prezidenti etib saylanishi va o’z vazifasini bajarishga kirishish sanasigacha bo’lgan davrda so’zlagan nutqlari, ma’ruzalari, maqola va intervyulari, Yurtboshimiz tomonidan imzolangan farmon va qonunlar o’rin olgan.

Kitobga kiritilgan, biz uchun yaqin tariximizning eng noyob va ishonchli manbaiga aylangan ana shu hujjatlarni o’rganishda − bu haqda to’plamning kirish qismida ham batafsil ma’lumot berilgan − quyidagi muhim jihatga alohida e’tibor qaratish lozim.

Birinchidan, kitobga yuqorida zikr etilgan xarakterdagi tarixiy hujjatlarning barchasi to’liq kiritilmasdan, unda faqat xalqimizning asriy orzusi bo’lgan milliy istiqlol mavzusiga oid fikr va qarashlar atroflicha o’z ifodasini topgan. Boshqacha aytganda, mustaqillik g’oyasi, mustaqillik mavzusi mazkur to’plamga kiritilgan barcha nutq va ma’ruzalarda bamisoli qizil ip bo’lib o’tadi. Shuning uchun ham u yaxlit asardek katta qiziqish va hayajon bilan o’qiladi.

Ikkinchidan, kitobda yuqorida qayd etib o’tilgan davrda yuz bergan barcha voqea-hodisalarni va muallifning ularga bo’lgan munosabatini xronologik tarzda, qat’iy ketma-ketlik va izchillikda to’la va batafsil yoritish maqsad qilib qo’yilmagan. Asosiy maqsad  sovet davlati hali o’zining hukmronlik kuchini yo’qotmagan, uning repressiv siyosati davom etayotgan, “paxta ishi” degan tuhmat, sun’iy ravishda o’ylab topilgan siyosiy kampaniya paytida qanchadan-qancha odamlar nohaq qamalgan, tazyiq va ta’qiblarga uchragan, xalqimiz o’rtasida tushkunlik, ertangi kunga ishonchsizlik kayfiyati, qo’rquv va vahima keng tarqalgan bir paytda  ana shunday o’ta og’ir, umumiy inqiroz hayotning hamma sohalarini to’liq qamrab olgan tahlikali sharoitda O’zbekiston rahbari sifatida ish boshlagan Islom Karimovning mustaqillikka erishish masalasini kun tartibiga qat’iy qilib qo’yganini aniq tarixiy hujjatlar orqali ko’rsatish, bu yo’lda qanday ulkan ishlar amalga oshirilgani haqida o’quvchilar, ayniqsa kechagi tarixni, o’sha davrdagi zulm va adolatsizlikni o’z ko’zi bilan ko’rmagan yoshlarga ma’lumot etkazishdan iborat.

Uchinchidan, shuni alohida qayd etish lozimki, bu kitob oradan yigirma yil vaqt o’tganidan keyin moziyga qaytib, o’sha davr voqealarini qayta eslab, memuar yoki esdalik shaklida yozilgan asar emas. Aksincha, bu kitob aslida o’sha shiddatli tarixiy voqealar sodir bo’lgan davrda, ana shu dolg’ali va dramatik jarayonlar bilan birga tug’ilgan asardir. Unda ozod va mustaqil hayot sari borishda xalqimiz qalbida tug’ilgan barcha savollarga javob bor. Shuning uchun ham u juda katta faktik va analitik materialni o’zida mujassam etadigan qomusiy asardir. Shuning uchun to’plamga kiritilgan, kitob holida birinchi marta nashr qilingan tarixiy hujjatlarning har birida o’sha tahlikali zamonning ruhi, muallifning qalb nidosi yaqqol sezilib turadi. Bu hujjatlar har birining manbasi, tarixiy sanasi aniq ko’rsatilgani, har qaysi tarixiy voqeaga xalqimizning, muallifning munosabatini aniq-ravshan ifoda etishi bilan ham nihoyatda qimmatlidir. Ular o’z davrida sobiq SSSRning katta-katta minbarlaridan ulkan jasorat bilan amalga oshirilgan o’tkir chiqishlar sifatida xalqimizni istiqlol sari da’vat etish, yurtimizda yangicha fikr va qarashlarni, tinch-osoyishta, erkin va farovon hayot asoslarini qaror toptirishdek buyuk maqsadlarga xizmat qilgan bo’lsa, bugungi kunda yana bir ezgu vazifani ado etishga  yaqin tariximizning haqqoniy manzarasini aks ettirib, yoshlarni Vatanga muhabbat va sadoqat ruhida tarbiyalashga xizmat qilmoqda.

Kitobdan joy olgan barcha chiqishlar chuqur amaliy va pragmatik ruhi, o’sha davrga xos bo’lgan kommunistik ritorika, balandparvozlik va safsatabozlikdan mutlaqo xoli ekani bilan alohida e’tiborni tortadi. Muallif o’zining har bir fikri va so’zini aniq dalil va raqamlar, mantiqiy xulosalar bilan asoslab beradi. Hayotiy faktlar uning o’tkir mulohazalari, ehtirosli kechinmalari, teran mushohadalari, eng muhimi, ma’naviy jasorati bilan mushtarak bo’lib, o’sha paytdagi so’z bilan ifoda etib bo’lmaydigan o’ta qaltis va murakkab siyosiy-ijtimoiy holatlarni kitobxon tasavvurida butun ziddiyat va qarama-qarshiligi bilan yaqqol namoyon etadi.

Buni quyidagi misolda yaqqol ko’rish mumkin:

“Biz respublikamizda 1500 ta yirik ishlab chiqarish birlashmasi va korxonasi ishlab turgani haqida, revolyustiyadan avval bir yil davomida hosil qilingan miqdordagi elektr energiya hozir to’rt kunda ishlab chiqarilayotgani haqida hamisha faxrlanib gapirar edik. Biz gaz qazib olish sohasida mamlakatda to’rtinchi o’rinda turibmiz. Qishloq xo’jaligimiz mamlakatdagi paxtaning uchdan ikki qismini, qorako’l terining uchdan bir qismidan ko’prog’ini, pillaning 60 foizdan ziyodini, ko’p miqdordagi kanop, meva, uzum, sabzavot va poliz mahsulotlarini etishtirib bermoqda.

Ming kishi hisobiga to’g’ri keladigan talabalar soni jihatidan O’zbekiston ko’pgina rivojlangan mamlakatlardan oldinda turibdi.

Bu xulosalar mo’’tabar minbarlardan turib, dissertastiyalarday raportlarda va ma’lumotnomalarda ko’p takrorlangan. Xo’sh, bu gaplarning zaminida qanday ma’no bor? Iqtisodiyotimiz biryoqlama tarzda, faqat xomashyo etishtiradigan holga tushib qolganini va kompleks rivojlanish yo’liga, aholi ehtiyojlarini qondirishga o’tkazilmaganini qayd etishga to’g’ri keladi. Sanoatda tayyor mahsulotning ulushi bor-yo’g’i 50 foizni tashkil etadi, qishloq xo’jaligi mahsulotining 80 foizdan ko’prog’i mutlaqo qayta ishlanmasdan, respublika tashqarisiga chiqarilmokda. Respublikadan olib ketilayotgan mahsulotning uchdan ikki qismi xomashyo, materiallar va chala tayyor materiallar ekanligining o’zi ijtimoiy ishlab chiqarish tuzilishidagi chuqur nomutanosiblikdan darak beradi.

Respublikaga keltirilayotgan tovarlarning 60 foizi esa mashinalar, asbob-uskunalar, engil sanoat va oziq-ovqat sanoati mahsulotlaridir.

G’alati bir vaziyat vujudga kelmokda. Respublika juda qimmatli xomashyo - paxta, nitron, kaprolaktam ishlab chiqarayotgan bir paytda ularni qayta ishlashdagi sayozlik, texnologiya zanjiri nihoyasiga etkazilmagani oqibatida ayni shu xomashyodan ishlab chiqariladigan gazlama, sun’iy tola va tayyor mahsulotlarni chetdan keltirishga majbur bo’lmoqda”¹⁰.

Yoki quyidagi misol ham e’tiborga molik: “Statistikaning ko’rsatishicha, bugungi kunda O’zbekistonda aholi jon boshiga hisoblaganda daromadi 75 so’mdan oshmaydigan 8 million 800 mingga yaqin kishi yashab turibdi, bu esa aholining 45 foizini tashkil etadi. Mutaxassislarning hisob-kitoblariga ko’ra, hozirgi paytda kun kechirish uchun kamida 85 so’m zarurligini e’tiborga oladigan bo’lsak, ana shunda odamlar qanday qiyinchilik bilan, uchma-uch yashab kelayotganiga o’zingiz baho berishingiz mumkin.

...Respublikadagi sostial ahvol, odamlarning sostial ta’minoti va ularni ijtimoiy himoya qilish mutlaqo qoniqarsiz. Qishloq aholisining atigi 5 foizi kanalizastiya va vodoprovod bilan, salkam 50 foizi  ichimlik suv bilan, 17 foizi tabiiy gaz bilan ta’minlanganini normal ahvol, deb hisoblash mumkin emas”¹¹.

Kitobdan joy olgan materiallar sobiq Markazdagi imperiyaparast kuchlar, mustabid tuzumning shafqatsiz qatag’on apparati O’zbekiston va uning yangi rahbariga nisbatan turli zug’um va tazyiqlarni tinimsiz kuchaytirib borganini mantiqiy izchillikda yoritib beradi. “Paxta ishi”, “o’zbeklar ishi” degan siyosiy kampaniyalar paytida qizil imperiyaning markaziy matbuoti el-yurtimiz sha’nini tahqirlab, uning boshiga “qo’shib yozish”, “yulg’ichlik”, “ko’zbo’yamachilik”, “boqimandalik” kabi tuhmat va malomatlar bo’ronini yog’dirgani haqidagi sahifalar chuqur alam va iztirob bilan o’qiladi. Shunday tahlikali paytlarda xalq dardiga darmon bo’lish o’rniga sobiq Markazning nog’orasiga o’ynagan, mustaqillik g’oyasini niqob qilib, aslida ana shu muqaddas intilishga qarshi chiqqan kimsalar, dunyoviy va diniy ko’rinishdagi radikal siyosiy guruh va oqimlarga qarshi Islom Karimovning qanday katta jasorat, siyosiy vazminlik bilan kurash olib borgani, el-yurtimizga suyanib, uning qalbiga yo’l topib, vaziyatni o’nglash, yurtimizni halokatli inqiroz girdobidan olib chiqish, istiqlol sari boshlash bo’yicha qat’iy chora va tadbirlar, chuqur islohotlarni amalga oshirgani va nihoyat, 1991 yil 31 avgust kuni O’zbekiston mustaqilligini e’lon qilgani ushbu kitobning eng dramatik, eng hayajonli sahifalarini tashkil etadi.

Aytish kerakki, 2011 yil avgust oyida O’zbekiston televideniesi orqali namoyish etilgan “Mustaqillik arafasida yoki sho’rolarning so’nggi talvasasi” filmidan o’rin olgan tarixiy lavhalar, taniqli olimlar, ekspert va tahlilchilarning 1989-1992 yillardagi suronli voqealar haqidagi fikrlari “O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” kitobida tilga olingan masalalarni tarixiy, ijtimoiy-siyosiy jihatdan to’ldirib, ularning ahamiyatini yanada oshiradi, kitobxon tasavvurini yanada kengaytirishga xizmat qiladi.

To’rtinchidan, sobiq mustabid tuzum davridagi paxta yakkahokimligi, mustamlaka tuzumiga xos, biryoqlama rivojlangan iqtisodiyotning halokatli oqibatlari avvalo odamlarning turmush tarzida, eng yomoni, ularning jon boshiga to’g’ri keladigan daromad darajasining o’ta pastligida, tomorqa erlarining keskin kamayib borishida, millatning salomatligi, uning genofondiga salbiy ta’sirlarning kuchayishida, bolalar va onalar o’limining avj olishida, o’lkamizning ekologik nochor holatida va boshqa ko’plab masalalarda yaqqol namoyon bo’lgan edi. Lekin bu fojialarning barchasini aniq misol va raqamlar asosida, SSSRdagi umumiy ko’rsatkichlarga qiyoslagan holda, mustabid imperiyaning balandparvoz g’oyalar bilan niqoblangan mustamlaka siyosatining ayanchli natijalari sifatida har tomonlama chuqur tahlil etib, butun mohiyati bilan ochib beradigan kitob shu kunga qadar yaratilmagan edi. Ijtimoiy-siyosiy tafakkurimiz, tarixni anglash borasidagi izlanishlarimizdagi ana shu bo’shliq aynan ana shu fundamental kitob bilan to’ldirildi.

O’z-o’zidan ravshanki, yuqorida zikr etilgan ijtimoiy muammolarning asl ildizlari, salbiy oqibatlari ochib berilgan keng ko’lamli tadqiqotlar eski tuzum davrida hech qaerda, hech qaysi ilmiy muassasada olib borilmagan va olib borilishi mumkin ham emasdi. Bordiyu ana shunday tadqiqotlar amalga oshirilsa, ularning asosida chiqariladigan xulosalar muqarrar ravishda SSSR degan ulkan imperiyaning tomiriga bolta urish, deb baholanar edi. Chunki bunday fakt va raqamlar sobiq Ittifoq hududida  temir devorlar orasida yashagan xalqlarning naqadar huquqsiz, ularning hayoti esa qanday nochor bo’lganini yaqqol isbotlab, bu tuzumning asl qiyofasini fosh etib qo’ygan bo’lardi. Binobarin, bunday mavzuda ilmiy ish olib borgan odam so’zsiz-so’roqsiz xalq dushmani deb e’lon qilinardi.

Shuning uchun ham boshqa respublikalar qatori O’zbekistonning ham haqiqiy iqtisodiy-ijtimoiy ahvolidan dalolat beradigan real fakt va raqamlar biror-bir nashrda chop etilmas, aksincha, jamoatchilikdan sir tutilar edi. Ilmiy-tadqiqot institutlari xodimlari, jurnalistlar, agitator va propagandistlar faqat yuqoridan  KPSS Markaziy Komiteti va uning ittifoqdosh respublikalardagi tashkilotlari tomonidan tasdiqlab berilgan soxta ma’lumot va manbalar asosida ish olib borishga ko’nikib qolgan edi.

Bularning barchasidan xulosa chiqargan holda, “Mustaqillikni erkinlik to’g’risidagi shiorlar bilan emas, balki siyosiy, iqtisodiy, ma’naviy mazmun bilan to’ldirish kerak”¹²deb ta’kidlaydi Yurtboshimiz va bunday qarashni o’z faoliyatining bosh mezoni deb biladi. Shu sababli O’zbekistonning hayotiga daxldor bo’lgan har bir masalaga kompleks yondashib, ularning yagona to’g’ri va muqarrar echimi − bu mustaqillik va faqat mustaqillik, degan mantiqiy xulosaga keladi. Bunday dadil fikrni sobiq Ittifoqning katta-katta minbarlaridan turib bayon etishdan cho’chib ham, tortinib ham o’tirmaydi. Jumladan, biz uchun mustabid tuzumning butun davri davomida eng og’riqli masala bo’lib kelgan paxta xomashyosi etishtirish va xalqimiz o’zining mashaqqatli mehnati uchun munosib haq olishi, munosib turmush sharoitiga ega bo’lishi haqidagi talab ochiq-ravshan bayon etilgan, muallifning Moskvada chop etiladigan «Rabochaya tribuna» gazetasiga bergan intervyusidagi quyidagi fikrlarga e’tibor beraylik:

“Paxta tolasi belgilab qo’yilgan past narxlarda O’zbekistondan tashqariga jo’natildi va hamon jo’natilmokda. Buning evaziga nima berilmoqda? Paxta etishtirishda mehnatning 84 foizi bizning zimmamizga tushmoqda va uni qayta ishlashdan keladigan daromadning atigi 16 foizi bizga tegmoqda. Paxtani olayotgan boshqa respublikalarda nisbat aksincha bo’lmoqda. Masalan, aytaylik, Rossiyada to’qilgan va tikilgan tayyor ko’ylak g’oyat katta foyda keltirmokda. Mehnati - bizga, puli - boshqalarga. Mamlakatning “paxta stexi”bo’lish, mana, nimani anglatadi”¹³.

Beshinchidan, Prezident Islom Karimovning mazkur kitobi O’zbekiston mustaqilligi bo’sh joydan o’z-o’zidan paydo bo’lib qolgan narsa, qandaydir taqdir ehsoni emas, balki real tarixiy zaminda, real tarixiy shart-sharoitda xalqimiz va unga etakchilik bo’lib maydonga chiqqan jasur yurtimiz rahbarining tinimsiz kurashlari asosida amalga oshirilgan, el-yurtimizning tub manfaatlaridan o’sib chiqqan, ne-ne ajdodlarimizning asriy orzu-intilishlarini ifoda etadigan konkret tarixiy jarayon, amaliy voqelik ekanini hayotiy misollar, aniq dalillar bilan ko’rsatib beradi. Bir so’z bilan aytganda, kitobga kiritilgan har bir chiqish yurtimizni milliy istiqlolga olib kelgan mashaqqatli va sharafli kurashlar tarixining yorqin sahifasi sifatida alohida ahamiyat kasb etadi. Bugun oradan vaqt o’tib, o’sha davr voqealariga bevosita guvoh bo’lgan odamlarning soni oramizda tobora kamayib borayotgani, suronli voqealarni aks ettirgan fotosuratlar, videotasvirlar, yozma manbalar deyarli saqlanib qolmagani bu kitobda bayon qilingan boy faktik va analitik materialllarning qadr-qimmati nihoyatda beqiyos ekanidan dalolat beradi. Shuningdek, kitobdagi har bir hujjatning so’nggida uning asl manbasi ko’rsatilgani uning ilmiy va tarixiy qimmatini yanada oshiradi.

Kitobda yurtimizdagi g’oyat qaltis va nosog’lom vaziyat, ozgina uchqun chiqsa, butun respublika lovullab yonib ketadigan, to’g’ri yo’lni topish o’ta murakkab va xatarli bo’lgan bir sharoitda inqirozdan chiqish, O’zbekistonning taqdiri va kelajagini hal etadigan eng muhim masalalar bo’yicha ulkan donishmandlik va jasorat bilan bayon etilgan konsteptual yondashuvlar, amaliy fikr-mulohazalar, xulosa va takliflarga alohida e’tibor qaratilganki, ular nafaqat kelajak avlodga yaqin tariximizni xolis o’rgatish, ayni paytda ularni hayot sinovlariga chidamli, mustahkam irodali, o’z yurti va xalqi manfaatlarini himoya qilish yo’lida har qanday sinovlarga tayyor bo’lgan yuksak vatanparvar insonlar etib tarbiyalashda beqiyos ahamiyat kasb etadi.

Yana bir muhim jihati shundaki, nazariy va amaliy jihatdan katta tayyorgarlikni, ulkan siyosiy tafakkur va donishmandlikni, boy hayotiy bilim va tajribalarni talab qiladigan bunday murakkab mavzuning aynan istiqlolimiz me’mori, mustaqil davlatimiz asoschisi, o’sha paytda yuz bergan ijtimoiy jarayonlarning asosiy markazida turgan, ularning barchasini o’z qalbi va yuragidan o’tkazgan inson  Yurtboshimiz tomonidan noyob tarixiy hujjatlar va teran tahlil asosida yoritib berilishi mamlakatimiz jamoatchiligining ushbu kitobga bo’lgan qiziqish va e’tiborini yanada oshirmoqda.

Ma’lumki, buyuk shaxslarning bir paytning o’zida ham ulkan nazariyotchi, ham mohir tashkilotchi va amaliyotchi sifatida davrning o’zi xalq va millat oldiga qo’yayotgan ko’pdan-ko’p savollarga puxta ilmiy-nazariy asosda javob topishi va ularning eng maqbul echimini ko’rsatib berishi dunyo tarixida kamdan-kam uchraydigan fenomenal hodisadir. “O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” kitobida ana shu noyob hodisaning amaliy ifodasini muallif timsolida ko’ramiz va asarning so’zboshisida ta’kidlanganidek, “tarixiy burilish pallasida xalq dardi, millat qayg’usi buyuk shaxslarni yaratishi”ni yanada chuqurroq anglaymiz. O’zbekiston baxtiga, xalqimiz peshonasiga shunday ulug’ insonni rahbar qilib bergani uchun shukronalar aytamiz.

Albatta, fursat o’tgani, unda yoritib berilgan haqqoniy tarix, ilgari surilgan g’oya va qarashlar, muallif tomonidan o’z vaqtida ulkan jasorat va donishmandlik bilan kelajak o’n yillarni oldindan ko’rib qabul qilingan qarorlarning ahamiyati yanada teran tushunib etilgani sari bu kitobning yangi-yangi xususiyatlari kashf etiladi. Chunki bu kitob faqat bugungi kunimizga emas, kelajakka qaratilgan kitobdir. Bu asardan mustaqillik ne’matidan bahramand bo’lgan, ozod va erkin hayot qadrini biladigan har bir avlod o’zi uchun kerakli saboq va xulosalarni chiqarib oladi. Bir so’z bilan aytganda, bu kitob o’zining mana shu O’zbekiston zamining farzandi deb biladigan bironta insonni beparvo qoldirmaydi.

Bu haqda so’z borganda, 2011 yil 28 avgustda “Xalq so’zi” gazetasida chop etilgan “Istiqlolimiz tarixining yorqin ko’zgusi” maqolasida, shu yilning 4 oktyabrida O’zbekiston Fanlar akademiyasida Prezident Islom Karimovning “O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” kitobi va “Mamlakatimiz yangi tarixini yaratishning dolzarb vazifalari” mavzusida o’tkazilgan ilmiy-amaliy konferenstiya materiallari, ommaviy axborot vositalarida, bilim maskanlari, ilmiy va ijodiy muassasalarda bo’lib o’tayotgan qizg’in fikr almashuv va muhokamalar davomida bildirilgan fikr-mulohazalarni esga olish o’rinli bo’ladi. Xususan, yuqorida zikr etilgan “Istiqlolimiz tarixining yorqin ko’zgusi” maqolasida quyidagi fikr va xulosalar alohida ta’kidlanadiki, ular kitobning ma’no-mazmunini yanada chuqur tushunishda alohida ahamiyat kasb etadi:

“Muxtasar aytganda, ham siyosiy-iqtisodiy, ham g’oyaviy-mafkuraviy, ham tarixiy-ma’naviy tafakkur va tahlil usullarini o’zaro uyg’unlikda mujassam etgan bu keng qamrovli asar xalqimiz hayotining vaqt o’tishi bilan unutilib, yo’qolib ketishi mumkin bo’lgan sahifalarini tiklab, istiqlol tariximizni haqqoniy asosda yaratish, bugungi va kelgusi avlodlarning uni har tomonlama o’rganib, anglab etishlari uchun mustahkam zamin yaratadi. Shu ma’noda, bu kitob o’tmish va kelajak, ajdodlar va avlodlar o’rtasidagi vorisiylik rishtalarini kuchaytirishda bebaho manba bo’lib xizmat qiladi, desak, adashmagan bo’lamiz.

Ushbu kitob bilan tanishgan o’quvchilarda “Boshqa tadqiqot va ilmiy ishlarda uchramaydigan bunday dalil va raqamlar qaerdan olingan, ular nimaga, qanday manbalarga asoslangan” degan tabiiy savol tug’ilishi mumkin.

Ma’lumki, Yurtboshimiz ko’p yillar davomida Davlat plan komitetida mas’ul vazifalarda xizmat qilgan, keyinchalik bu tashkilotning raisi, moliya vaziri, Ministrlar Soveti raisining o’rinbosari lavozimlarida faoliyat ko’rsatgan. Ish jarayonida minglab rasmiy hujjatlar, jumladan, maxsus statistik ma’lumotlardan foydalanish imkoniga ega bo’lgan.

Islom Karimov respublika rahbari bo’lib saylanishidan oldin  Davlat plan komitetining raisi bo’lib ishlagan paytida ana shu murakkab masalalar ustida uzoq vaqt sistemali tarzda ishlab, bir muhim xulosani, ya’ni O’zbekiston iqtisodiyoti shu tariqa biryoqlama rivojlanishda davom etadigan bo’lsa, bu xatarli jarayon oxir-oqibatda halokatli natijalarga olib kelishi muqarrar, degan, chuqur ilmiy asoslangan fikrlarni respublika rahbariyatiga yozma ravishda ma’lum qiladi. Davlat va xalq manfaatini o’ylab, kelajak haqida qayg’urib bildirilgan bunday takliflarga e’tibor qaratish o’rniga, Markaz va uning respublikadagi gumashtalari bunday mustaqil va dadil qarashlar bilan chiqqan rahbarni poytaxtdan chetlashtirib, uni olis Qashqadaryo viloyatiga, ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan eng og’ir ahvolda qolgan mintaqaga rahbar qilib, aslida esa jazolash uchun yuboradi.

Takdirning ana shunday qaltis o’yin va sinovlaridan o’tgan, qisqa davr ichida Qashqadaryodek katta bir viloyatdagi ahvolni tubdan o’zgartirishga erishgan Islom Karimovning O’zbekiston rahbari bo’lib saylanganining ertasiga, ya’ni 1989 yilning 24 iyun kuni respublika hukumatining majlisida “Biz bundan buyon eskicha yasholmaymiz va bunday yashashga zamonning o’zi yo’l qo’ymaydi” deb, qat’iy bayonot berishi uning qanday katta azmu shijoat bilan yangi vazifaga kirishganidan dalolat beradi.

Respublikamizda 80-yillarning oxiri  90-yillarning boshida vujudga kelgan haqiqiy ahvolni o’zimizga aniq tasavvur qiladigan bo’lsak, “O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” kitobi istiqlol tariximizning hozirga qadar atroflicha yoritilmagan sahifalarini har tomonlama chuqur isbotlangan, rad etib bo’lmaydigan aniq tarixiy hujjatlar asosida to’ldirishi bilan ayniqsa e’tiborlidir. Chunki, hozirgi vaqtda turli uydirmalarni ustalik bilan ishlatib, bu bo’shliqni g’arazli maqsadda to’ldirishga, shu masalada kimlarningdir reja va buyurtmalarini bajarishga, biz boshimizdan kechirgan tarixiy voqealarni buzib talqin etishga qaratilgan urinishlarga bu kitob hech qanday imkon qoldirmaydi.

Bu to’plamning eng muhim jihati va ahamiyati avvalo ana shunda  yaqin tariximizdagi suronli va to’fonli voqea-hodisalarni faqat haqiqat va yana bir bor haqiqatga asoslanib, o’z ongu shuuridan, qalbidan kechirgan muallifning teran nigoh, ulkan donishmandlik, o’z xalqi va yurtiga cheksiz muhabbat va sadoqat hissi bilan yoritib berganida yaqqol ko’zga tashlanadi.

Shuni unutmaslik kerakki, bugun sobiq Ittifoqning ayrim hududlarida SSSR degan imperiyani qandaydir yangi shaklda tiklashni xayol qilib yurgan, yaqin o’tmishda sodir bo’lgan tarixiy jarayonlarni butunlay o’zgartirib, kerak bo’lsa, soxtalashtirib, odamlarni, ayniqsa, u zamonlarni ko’rmagan-bilmagan yoshlarni aldab, to’g’ri yo’ldan chalg’itishga urinayotgan kuchlar, afsuski, hali ham yo’q emas. Eng yomoni, ular o’z qabih niyatlari yo’lida hech narsadan qaytmaydi.

Shu ma’noda, Prezident Islom Karimovning xalqimizning siyosiy tafakkur xazinasiga bebaho hissa bo’lib qo’shiladigan “O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” kitobi barchamizni hozirgi o’ta notinch va tahlikali zamonda doimo hushyor, ogoh va sergak bo’lib yashashga da’vat etadi. Shu asosda Vatanimizning yangi tarixini chuqur anglab, undan zarur saboq va xulosalar chiqarib, yurtimizning qadimiy shuhrati, bugungi qudrati va salohiyati, jahon maydonidagi obro’-e’tiboriga har tomonlama munosib bo’lib yashashga o’rgatadi”¹⁴.

“O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” kitobi 2011 yil dekabr oyida “O’zbekiston” nashriyot-matbaa ijodiy uyi tomonidan rus tilida ham nashr etildi.