Buxoro davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti tarix kafedrasi


“  Qonuni  Mas’udiy”  (“al-  Qonun  al-  Mas’udiy  fil    hay’a    van



Download 0,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/31
Sana01.01.2022
Hajmi0,98 Mb.
#298505
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   31
Bog'liq
beruniy va ijtimoiy fanlar

                     “  Qonuni  Mas’udiy”  (“al-  Qonun  al-  Mas’udiy  fil    hay’a    van  

nujum”    Astronomiya  fanida  Mas’ud  ismiga  yozilgan  qonun”).

  Beruniyning 

eng  yirik  asari  bo’lib,  muallif    umrining    oxirgi  yillarida  yozgan.  Asar  Sulton 

Mas’udga  bag’ishlanganligi  tufayli  uni  1030  yillardan  yozila  boshlab  1036  yilda 

tugatilgan degan xulosaga kelsak bo’ladi.  

                       Asarning  qo’lyozma  nusxalari  10  tacha  bo’lsa  kerak    asar  jami  12 

maqoladan  iborat  har  maqola  bir  necha  bobga  bo’lingan.  1-  maqolada  olamning 

geosentrik  tuzilishi  Ptolomey  fikricha  bayon  etilgan.  2-  maqolada  yillar  va 

kalendarlar,  3-  maqolada  trigonometriya  ma’lumotlari  ,  4-  maqolada  sferik 

astranomiya  va  joylarning  kengliklarini  belgilash  usullari,  5-  maqolada  joylarning 

uzunliklarini belgilash usullari,  6- maqolada  Quyoshning harakati, 7-8- maqolada 

oyning  harakati  9-11 maqolada   yulduzlar  va sayyoralar  harakati bayon  etilgan. 

12-  maqolada  esa  munajjimlarning  yil  hisobi  tahlil  qilingan.  Bu  asarda  Beruniy 

603 joyning geografik kordinatalari berilgan.  




26 

 

                      Maskovalik  astronom    U.  Sodiqov,  toshkentlik  astronom  G’  Jalolov  



kartograf  M. Teshaboyev va geodeziyachi K. Norxo’jayevlar “Qonuni Mas’udiy” 

asosida olib borgan  tadqiqotlari natijalarini e’lon qildilar

44



                   Bu asar  o’rta asrlarda Sharqda Beruniyning boshqa asarlariga nisbatan 



ko’proq  mashhur  bo’lgan  va  olimlar  tomonidan  yuksak  baholangan.  Masalaan 

Yoqut  Hamaviy  bu  asar  astronomiya  va  matematika  sohasida  yozilgan  barcha 

kitoblar  izini  o’chirib  yubordi”    deydi.    Darhaqiqat,  Beruniy  bu    kitobida  

astronomiya  va  matematika  fanlari  sohasida  o’zidan  oldingi  olimlar  tomonidan 

qo’lga  kiritilgan  yutuqlarga  yakun  yasash  bilan  birga,  o’zi  ham  bu  fanlarga  juda 

ko’p yangiliklar kiritdi.  

                    Beruniy hayotining so’ngi yetti yili Mas’udning o’g’li Sulton Mavdud 

(1041 – 1048) davriga to’g’ri keladi. Bu davrda ham olim samarali ilmiy ishlarini 

tinmay  davom  ettirdi.  Beruniy  o’z  asarlarining  ro’yxatini  tuzgandan  keyin  yana 

ikkita muhim asarini yozgan.  

                 Bulardan biri 


Download 0,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish