Buxoro davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti iqtisodiy ta

1.2. Mexmonxona zanjirlarining ustunlik tomoni.

Mehmonxona zanjirlarining ustunlik tomonlari quyidagilar:

1. 
   Yirik hajmdagi tovar va xizmatlarni ulgurji (tushurilgan) narxda sotib olish. Madomiki mehmonxona zanjiri boshqaruvchisi bir necha ob’yektlarni boshqarar ekan, u bir martaga yirik va ulgurji (arzon) narxlarda xonalar uchun asbob-uskunalar, tozalovchi moddalar va axborot asbob-uskunalari sotib oladi.
   
2. 
   Ishchi - kuchi resurslari. Bunda mehmonxona zanjirlari o’zining xodimlarini o’qitish uchun yagona o’qitish markazidan foydalanadilar. Bu esa alohida o’qitishni oldini olib, xarajatlarni bir necha barobarga kamaytirish imkonini beradi. Bundan tashqari, mehmonxona zanjirlari qatnashuvchilari yuqori darajali mutaxassislardan foylanadilar. Agar ular mustaqil bo’lganlarida bunday yuqori darajali mutaxassislar foydalanishga mablag’ yetmasligi mumkin bo’lar edi. Hamma ham mustaqil mehmonxonalar o’zlariga bunday narsalarni ravo ko’ra olmaydilar.
   
3. 
   Reklama va taraqqiyot. Mustaqil mehmonxonalar uchun gazetalarda, ko’rgazmali jurnallarda, radio va televideniyada reklama berish uchun juda katta mablag’ yo’qotishga mjbur bo’ladi. Lekin mehmonxona zanjirlarining qatnashchilari bu xarajatlarni o’zaro bo’lishadilar va xarajatni bir necha baravarga kamaytirishga erishadilar. Qo’shimcha qilib yana mehmonxona zanjirlarining brendi mijozlar uchun qo’shimcha reklama bo’lib xizmat qiladi.
   
4. 
   Band qilish (bronlash). Markazlashgan band qilish sistemasi mehmonxona zanjirlariningazolari biznesini birlashtirishga yordam beradi. Bir mehmonxona zanjiri katta rezervatsiyalsh imkoniyatiga ega. Lekin mustaqil bo’lganda katta hajmdagi rezervatsiyaga kuchi yetmaydi va mijozlar raqobatchilarga ketishlari mumkin.
   
5. 
   Moliyalashtirish. Bir necha mehmonxonalarni moliyalashtirish bir mehmonxonani moliyalashtirishdan ancha oson hisoblanadi. Mehmonxona zanjirlari kapitallarni va ularni diversifikatsiyalashga yoki samaradorligini oshirishga safarbar qilish osonroqdir.
   
6. 
   Buxgalteriya, marketing tadqiqotlari, qurilish va ko’chmas mulk operatsiyalarining markazlashuvi. Bu yo’nalishlardagi ishlar bilan band bo’lgan xodimlar mehmonxona zanjirlari ichiga kiruvchi barcha mehmonxonalarni yurita oladilar. Bu bilan mehmonxona zanjirlari individual mehmonxonalardan bir necha barobar foyda oladilar.
   

Dunyodagi birinchi mehmonxona zanjiri ya’ni “Cezar Ritz” Yevropada paydo bo’lgan bo’lsa ham bu fenomenning taraqqiyoti va rivojlanishi AQSH mehmonxona industriyasi bilan bog’liq.

Mehmonxona zanjirlari ta’sirlari ostida mustaqil mehmonxonalar ham o’zgarishga majbur bo’lishdi. Mustaqil mehmonxonalar boshqaruvchilari nostandart va tez qaror qabul qilishi orqali mehmonxona zanjirlaridan ustunlikka ega bo’lishi mumkin. Lekin mustaqil mehmonxona mehmonxona zanjirlari bilan raqobatga kirishi uchun ko’p urinishiga to’g’ri keladi va asosan xarajat strukturasini rivojlantirishga e’tibor qaratishi lozim.

“Handlery Hotels Inc” kompaniyasi boshlig’iP.Handlery fikricha – “Mustaqil mehmonxona mehmonxona zanjirlari bilan raqobat qila oladi. Ko’p hollarda mustaqil mehmonxonani uning egasi boshqaradi va tadbirkor sifatida u o’z biznesiga mehmonxona zanjiri boshqaruvchisi bir nechta mehmonxonalarga nima kerakligidan ko’ra o’ziga nima kerakligini yaxshiroq biladi. Mehmonxona egasi mehmonxona uchun ko’p g’am chekadi, tashvishlanadi. Menejer esa unchalik e’tibor bermaydi. Eng asosiysi esa qarorlarni tezda hal qilish:mehmonxona zanjirlarida esa qarorlarning hal qilinishiga ko’p vaqt ketadi.” Boshqa mehmonxona boshqaruvchisi G.Saundler(Plaza – Boston mehmonxonasi) esa – “Hozirgi kunda 74% kishilar mehmonxona zanjirlarida qolishni afzal ko’rishadi lekin, qolgan 26% - juda ham katta bozor hisoblanadi. Men bu ulkan bozor uchun boshqa mehmonxonalar bilan jang qilishga rozi”.

Shuni ta’kidlash lozimki, mehmonxonalarning birlashish tendensiyalari asosan AQSHga to’g’ri keladi. Yevropa, Osiyo, Lotin Amerikasidagi 20% mehmonxonalar birlashgan hisoblanadi. Qolgan mehmonxonalar mustaqil ravishda ish olib borishadi. Tarixiy mehmonxonalar, asosan chetda joylashgan mehmonxonalar ikkita faktor asosida juda katta o’zgarishlarga olib keldi:

Mehmonxona zanjirlarining paydo bo’lishi va mmehmonxonalar raqobatining oshishi. Bunday kuchli raqobatga dosh berish uchun mmehmonxonalar o’zgarishga majbur bo’lishdi. Biznesni saqlab qolish uchun ko’pgina mehmonxonalar sotadigan mahsulot va ichimliklarini ko’paytirishga urindilar. Bundan maqsad moliyaviy yo’qotishlarni qoplash edi. Bu yo’l hamma ham mehmonxonalarga yordam bermadi va ko’pgina mustaqil mehmonxonalarning yopilishiga olib keldi.

Ulkan yuqori darajadagi mustaqil mehmonxonalar, mehmonxona zanjirlariga qarshi hujumga o’tdilar. Mehmonxona zanjirlari bunday mehmonxonalarga hasad qilib ularning mustaqilligiga chek qo’yishni niyat qilib qoldilar. Ular birlashish uchun shunday osonliklar qo’yishdiki mustaqil mehmonxonalar bundan rozi bo’lishlari ilojlari qolmagan edi. Masalan: Distinguished Hmehmonxonas group shunday yo’nalishdagi siyosatni olib bordi. (Hozirgi kunda u Preferred Hmehmonxonas nomi bilan yuqori darajadagi darajadagi mehmonxonalari bilan mashhur).

Boshqa bir misol ko’rsatadigan bo’lsak Robert Varner boshchiligidagi mustaqil mehmonxonalarni birlashtirish. Bundan maqsad bu mehmonxonalarning reklamalarini birlashtirish va bronlashtirish sistemasi yaxlitlashdir. Guruh bo’lib ishlash bularga markazlashgan xizmatlardan foydalanish uchun qulay bo’lib, ular o’z mustaqilliklarini yo’qotmadilar.