Buxoro davlat universiteti ijtimoiy- iqtisodiy fakulteti psixologiya ta

Uslubiy ko'rsatmalar 
Mashg'ulot  boshlanishidan  oldin  tarbiyachi  bolalar  o'tiradigan  stullar  oldiga 
gilamli  yo'lakchani  to'shaydi  va  uning  yonida  kanatli  yo'lni  belgilaydi  (2  ta 
kanatdan)eni - 40 sm va uzunligi 3-4 metr.Hamma bo'lib yurishdan keyin kattalar 
bolalarni  stullarga  o'tkazadilar.  Kanat  yo'ldan  yurishni  o'rgatishda  tarbiyachi 
avval  o'zi  oyoqlarni  poldan  baland  ko'tarib  yurib  ko'rsatadi,  keyin  ikkitadan 
bolalarni  kanat  yo'lakka  birin-ketin  jo'natadi,  stullarga  o'tirishgach  navbatdagi 
ikki  bolani  yo'lakcha  tarafga  yo'llaydi.  Bolalarga  to'rt  oyoqlab  emaklashli  taklif 
etishdan  avval  tarbiyachi  o'zi  mashqni  ko'rsatadi,  keyin  ikki  bolani  gilam 
yo'lakcha  chetiga  olib  kelib,  “Eshiting”  tablichkasini  ko'rsatib,  tayoqcha  bilan 
barabanga  uradi.  So'ng  pedagog,  cho'kkalab  ishora  bilan  bolalarni  o'zi  tomonga 
imlaydi.  Keyin  mashg'ulot  oldida  ovoz  signali,  so'zli  tablichkalar  asosida  guruh 
o'rnidan qo'zg'aladi. Kattalar darrov bolalarni stul yonida erkin joylashtiradilar va 
bolalar  ularning  ketlaridan  bilganlaricha  sakrashni  boshlaydilar.  Kattalarning 
to'g'ri  sakrashlari  katta  ahamiyatga  ega,  ya'ni  yumshoq,  yengil,  oyoq  uchida. 
Qo'llar erkin turgan bo'lishi kerak. Mashq davomida bolalar harakatini to'g'rilash 
lozim  emas.  Mashqdan  keyin  bolalar,  avvalgidek  baraban  tovushi  va  tablichka 
asosida  joylariga  o'tiradilar.  Ikki  qo'l  yordamida  setkaga  osilgan  katta  koptokni 
irg'itishga  o'rgatish  quyidagicha  olib  boriladi.  Avval  mashqni  kattalar 
ko'rsatadilar.  Keyin  har  bir  pedagog  setkadan  bitta  koptokni  olib,  o'tirgan  bola 
oldiga  keladi  va  koptokni  bolaga  yuz  balandligida  (30sm  oralig'ida)  olib  boradi. 
Bolalar  koptokni  ikki  qo'llari  bilan  irg'itadilar.Bu  mashqni  bajarganlaridan keyin 
bolalar o'rnilaridan turib baraban sadolari ostida zalning devori tomonga yurishni 
boshlaydilar.  Devor  oldida  bolalar  to'xtaladi.  Tarbiyachi  bolalarni  yuzlarini  zal 
tomonga  qilib,  bir  qator  qilib  joylashtiradi.  Pauzadan  keyin  “eshiting”  deydi  va 
tablichkani  ko'rsatadi.  Pedagog  tayoqcha  bilan  tez  va  baland  qilib  baraban  chala 
boshlaydi.  Tarbiyachi  bolalarni  o'z  ketidan  qiziqtirib,  1chi  bo'lib  qarama-qarshi 
devor  tomonga  yugura  boshlaydi.  U  yerda  tarbiyachi  o'girib,  qo'llar  keng  bo'lib, 
bolalarni kutib oladi. Keyin bu jarayon qaytadan takrorlanadi. Pedagog barabanni 
chalayotgan bolalar uchun baraban yaxshi ko'rinib turishi lozim. Bolalar diqqatini 

---

82
 
 
jamlab,  tinchishlari  uchun  berilgan  kichkina  pauzadan  so'ng,  pedagog  qisqa, 
baland  va  ritmik  ovoz  signallarini  beradi.  Bolalarni  yugurishga  bo'lgan  tabiiy 
xohishlarini  oldini  olish  maqsadida  tarbiyachi  hozirlik  bilan  tizzalarni  baland 
ko'tarib, qo'llarni erkin silkitgan holda sekin yurishni boshlaydi. Qisqa vaqt ichida 
bolalar  eshituv-ko'ruv  signallarini  farqlashga  o'rganib  oladilar.  Qanday 
yurganlaridan  qat'iy  nazar  (poda,  ketma-ket)  mashg'ulotdan  keyin  ularning 
tarqalib  ketmasliklari  juda  muhim.  Ketish  ham,  kirish  singari  tartib-intizomli 
bo'lish  lozim.  Mashg'ulotni  birinchi  kunlaridanoq  bolalarni  tartib-intizomga 
o'rgatib borish kerak.