Buxoro davlat universiteti fizika -matematika fakulteti "fizika " kafedrasi

Yangi mavzuning bayoni. Uy vazifalarini umumlashtirib olgandan so‘ng o‘qituvchi yangi mavzuni «Modifikatsiyalangan ma‘ruza» asosida yoritib beradi. Mavzuni yoritishda quyidagilarga asosiy e‘tiborni qaratish zarur:

• 
  tabiiy yo‘ldoshlar haqida;
  
• 
  Oyning tuzilishi, tabiati;
  
• 
  sinodik va siderik oy haqida;
  
• 
  Oyning fazalari;
  
• 
  Oydagi kraterlar;
  
• 
  Oyga qadam qo‘ygan ekspeditorlar haqida.
  

O‘qituvchi mavzuni o‘tishda quyidagi ma‘lumotlarni ham bayon etishi maqsadga muvofiq: Yerning tabiiy yagona yo‘ldoshi Oy bo‘lib, Oyning massasi Yerning massasidan taxminan 81 marta kichik, diametri esa Yer diametridan 4 marta kichikdir. Yerdan Oygacha bo‘lgan o‘rtacha masofa 380000 km ga teng.

Oyda havo va suvning yo‘qligi sababli Yer atmosferasidagi kabi hodisalar kuzatilmaydi. Oyning o‘z o‘qi atrofidagi aylanish davri Yer atrofidagi aylanish davriga barobar bo‘lgani uchun kecha bilan kunduz ikki haftadan davom etadi. Kunduz kunlari taxminan 120°C issiq bo‘lsa, kechalari 170°C sovuq bo‘ladi. Oyda ham tog‘lar bo‘lib, ulardan gaz va tog‘ jinslari chiqib turadi. Oyning Yer atrofida yulduzlarga nisbatan aylanish davri Siderik yoki yulduz Oyi deyiladi. Oyning Yer atrofida Quyoshga nisbatan aylanish davri Sinodik oy deyiladi. Sinodik oy — Oyning bir xil fazalari orasida o‘tgan vaqtdir. Yulduz yoki siderik oyi 27,3 sutkaga teng. Sinodik oyi 29,531 kunga yaqin.

4.