Buxoro davlat universiteti filologiya fakulteti



Download 0,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/19
Sana31.12.2021
Hajmi0,71 Mb.
#218508
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   19
Bog'liq
alisher navoiyning sittai zaruriya qasidalar turkumining organilishi va talqinlari

     Xoqoniy  darveshlik  martabasinin    ta`riflar  ekan,  ana  shu  insoniy 
ulg`ayish g`oyasini qizg`in tarzda targ`ib qiladi. Shunga ko`ra, qasidada 
nafsni  rom  etish  zarurati  xususida  gapiriladi,  darveshning  himmatiga 
alohida e`tabor beriladi. Himmat—bu quyosh kabi baland bo`lish, porlab 
nur  taratish,  Iso  kabi  ruhga  aylanish,  Sulaymon  kabi  payg`ambarlik  va 


 
65 
 
shohlik taxtiga o`tirish, barchadan ozod bo`lib, barchaga naf` yetkazish, 
Faqrga dilni qurbon etish: 
Maro chun da`vati Isis ide har zamon dar dil, 
Dilam qurbone idi Faqru ganji govi qurbonash.[26,258]. 
     (Men  uchun  Iso  da`vati  har  dam  ko`ngilda  bayram  qo`zg`atgani 
sababli dilim Faqr bayrami qurboni va qurbonlik molining xazinasidir) 
     Shundan  keyin  dunyoning  o`tkinchi,  bebaqoligi,  manman  degan 
shohlar,  sultonlar  nom-nishonsiz  yo`qlik  qa`riga  ketgani  haqida  yozib, 
(―Qadarxon  o`ldi,  Samarqand  nasib  bo`lmadi,  Malikshoh  ketdi, 
Xuroson—o`z  yurti  uni  qabul  qilmadi‖).  Ikki  baytda  darvesh  va  shoh 
qiyosi beriladi. Chunonchi: ―Sultonlik tojini orzu qilgan darvesh darvesh 
emas.  Darveshlik  va  sultonlikni  bir  deb  bilgan  odam  darveshdir‖. 
Shunday  ―sultondil darvesh‖ bo`lgilki, darveshlikning oyog`i tuprog`ini  
sultonlikka toj etgil.  
     Muhammad(SAV) buning timsoli deb yakunlaydi Xoqoniy. 
     Xoqoniyda  faylasuflar  bilan  vajd  yo`lida  ilm  topgan  valiylarni 
qiyoslab, faylasuflar ilmini kamsitish ham bor.  
     Shu  kabi  qasidada  dunyoga,  boylikka  nafrat  hissi  ham  seziladi, 
zolimlarni mazlumlar ohidan qo`rqishga da`vat etiladi. 
     Xullas, umumlashtirsak, Xoqoniy qasidasida:  
1.  Darveshlik dardi va unga yetishish yo`li, unda botiniy muroqabaning, 
ko`ngilni  portlatishning  asosiy  talab  ekanligi,  aqliy  ta`lim  emas, 
vajdiy riyozatning ustunligi haqida. 
2.  Tabiat,  dunyo  inson  uchun  kishan,  uning  ruhioy  parvoziga  g`ov, 
tabiat—aql beshigi, voyaga yetmaganlik ramzi haqida. 
3.  U kishandan himmat bilan qutulib, ilohiy olamga yetishish va buning 
qiyinchiliklari, ne`mati-sharofati haqida. 
4.  Dunyoning  ,  shohlarning  o`tkinchi,  foniyligi,  darvesh  esa  shohlikni 
orzu qilmay, shoh-u gadoga barobarligi haqida. 
5.  Faylasuf-donishmandlar ilmining cheklanganligi haqida so`z boradi. 


 
66 
 

Download 0,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish