Buxoro davlat universiteti d. I. Mamurova a. Sh. Aminov

AB

  kesmaning  chizmasi  va  yaqqol  tasviri 

yasalsin.  

2. 

Koordinatali berilgan 

AB

 kesmaning izlari topilsin va to`g‘ri chiziq qaysi 

oktantlar orqali o`tganligi aniqlansin. 

3. AB

 kesmaning haqiqiy uzunligi va uning biror proyektsiya tekisligi bilan 

tashkil etgan burchagi topilsin. 

4.  CD

  kesmada 

C

  nuqtadan 

30  mm

  uzoqlikda  joylashgan 

E

  nuqta 

proektsiyalari yasalsin. 

 

 

 

---

                                                                                                                                 2-

jadval 

V

a

ri

a

nt

la

r 

N

uqt

a

la

r 

Koordinatalar 

V

a

ri

a

nt

la

r 

N

uqt

a

la

r 

Koordinatalar 

V

a

ri

a

nt

la

r 

N

uqt

a

la

r 

Koordinatalar 

X 

Y 

Z 

X 

Y  Z 

X 

Y 

Z 

1 

A 

75  25 

5 

12 

A 

-60 

65  30 

23 

A 

-65  20 

55 

 

 

B 

35  -65  55 

 

 

B 

45 

10  60 

 

 

B 

20 

5 

5 

2 

A 

80  10 

20 

13 

A 

60 

-65  20 

24 

A 

-80  0 

40 

 

 

B 

45  -70 

0 

 

 

B 

45 

20  50 

 

 

B 

0  20 

70 

3 

A 

60  30 

65 

14 

A 

65 

-20  0 

25 

A 

-65  20 

10 

 

 

B 

45  60  -10 

 

 

B 

40 

5  55 

 

 

B 

10 

0 

20 

4 

A 

60  20 

65 

15 

A 

-70 

0  60 

26 

A 

70  -45  60 

 

 

B 

1 

45 

50  -20 

 

 

B 

45 

50  10 

 

 

B 

40  55 

0 

5 

A 

65 

0 

20 

16 

A 

65 

-10  20 

27 

A 

60  -10  60 

 

 

B 

40  55 

-5 

 

 

B 

10 

20  0 

 

 

B 

45  55 

15 

6 

A 

70  60 

0 

17 

A 

-70 

60  45 

28 

A 

-65  0 

15 

 

 

B 

-45  10 

50 

 

 

B 

40 

0  55 

 

 

B 

40  55 

0 

7 

A 

70  10 

20 

18 

A 

60 

60  -10 

29 

A 

75  -25 

0 

 

 

B 

50  -45  50 

 

 

B 

45 

15  55 

 

 

B 

30  50 

5 

8 

A 

75 

5 

25 

19 

A 

65 

15  -10 

30 

A 

-65  55 

20 

 

 

B 

35  -55  65 

 

 

B 

40 

10  55 

 

 

B 

25 

5 

5 

9 

A 

80  20 

10 

20 

A 

75 

-25  0 

31 

A 

80  40 

0 

 

B 

-45 

0 

70 

 

 

B 

30 

5  50 

 

 

B 

0  -70  20 

10 

A 

0 

0 

-25 

21 

A 

0 

-50  25 

32 

A 

5  10 

10 

 

B 

65 

0 

-55 

 

B 

60 

55  10 

 

B 

70  -20  10 

11 

A 

5 

10 

20 

22 

A 

0 

40  45 

33 

A 

30  45 

0 

 

B 

-75  15 

10 

 

B 

10 

-15  10 

 

B 

70  55  -65 

 

---

To`rtinchi topshiriq

 CD

 kesmada 

C

 nuqtadan 

30 mm

 uzoqlikda joylashgan 

E

  nuqta  proyektsiyalari  yasalsin. 

CD

  kesmaning  koordinatalari  3-jadvaldan 

olinadi. Berilgan topshiriqning grafik ish namunasi 

(18-shakl).

  

 

14-shakl 

 

C  x=10  y=-20  z=-40  D  x=-20  y=30  z=-60  epyur  va  oktant  koordinata  o`qiga 

o`lchab qo`yiladi. CD to`g`ri chiziqning kesmasi bajariladi. C nuqta III oktantda D 

nuqta  (14-shakl)  VIII  oktantda  joylashgan.  Oktantda  fazodagi  CD  to`g`ri  chiziq 

koordinata o`qi bo`ylab o`tadi. CD to`g`ri chiziq izlari 

∞ 

cheksiz bo`ladi.

 

c,  d  tog`ri  chiziq  har  uchala  proyeksiyasiga  haqiqiy  uzunligini 

to`g‘ri  burchakli 

uchburchak usuli bilan topiladi. a, b  to`g`ri chiziqning haqiqiy uzunligiga toppish 

yo`li  bilan  topiladi.    Gorizontal  proyeksiyasi  c,  d  to`g`ri  chiziqning  gorizontal  

chiziq c, d

-x1

 masofasi c

2

 nuqtadan perpendikulyar chiqqan chiziqda olib qo`yiladi. 

Bizda  c

02

  nuqta  bo`ladi.  Profil  proyeksiyasi  HK  c

02

,  d

2

  tog`ri  chiziq  bo`ladi.  (15-

shakl)

 

 

c

0

, d

 kesmaning haqiqiy kattaligining c

0

 

nuqtasidan 30mm o`lchab qo`yib 

E

 

nuqta belgilanadi. c, c

0 

to`g`ri chiziqni E nuqtaga parallel olib chiziladi c,d to`g`ri 

chiziqqa  e  nuqta  bo`ladi.  e  nuqtani  frontal  c

1

,d

1

  to`g`ri  chiziqda  proyeksiyasi  e

1

 

nuqta  bo`ladi.  e  nuqtani  koordinata  o`qi  O  nuqtadan  Y  o`qiga  aylantirib  

proyeksion bog`lab e

2

  nuqta proyeksiyasi topiladi. (

16-shakl

)  

---

 

 

15-shakl                                                        16-shakl 

3-jadval 

V

a

ri

a

nt

la

r 

N

uqt

a

la

r 

Koordinatalar 

V

a

ri

a

nt

la

r 

N

uqt

a

la

r 

Koordinatalar 

V

a

ri

a

nt

la

r 

N

uqt

a

la

r 

Koordinatalar 

X 

Y 

Z 

X 

Y  Z 

X 

Y 

Z 

1 

C 

-30  25 

-5 

12 

C 

-60 

65  -40 

23 

C 

-65  30 

55 

 

 

D 

35  55  -55 

 

 

D 

45 

-20  -60 

 

 

D 

20  -15 

5 

2 

C 

70  -10  -20 

13 

C 

60 

-75  -20 

24 

C 

80  -10  -40 

 

 

D 

55  -70 

0 

 

 

D 

-55  -20  50 

 

 

D 

0  -30  70 

3 

C 

-60  -40  65 

14 

C 

-65 

30  0 

25 

C 

65  20  -10 

 

 

D 

45  -60  -15 

 

 

D 

40 

-15  55 

 

 

D 

10  0 

-30 

4 

C 

-60  -20  -45 

15 

C 

-70 

0  -70 

26 

C 

70  -45  -50 

 

 

D 

1 

45 

-50  20 

 

 

D 

-45  -60  10 

 

 

D 

-40  65 

0 

5 

C 

65 

-0  120 

16 

C 

65 

20  -20 

27 

C 

-60  10 

70 

 

 

D 

40  -55 

-5 

 

 

D 

10 

-20  0 

 

 

D 

-45  -55  25 

6 

C 

70  -30 

0