Buxoro davlat universiteti b. Ibragimov, M. Ibragimov sport turlari bo

Chalqancha krol’ usuli 
Chalqancha  krol’  usuli  ham  ancha  qadimiy  sportcha  suzish  usullaridandir. 
Masalan,  u  olimpiada  o`yinlari  dasturida  dastlab  1904-yili  Sent-Luis  (AQSH)da 
bo`lib o`tgan  musobaqada  kiritildi.  Bu  III  Olimpiadada  faqat  erkaklar qatnashgan 
edi.  1924-yili  Parij  (Frantsiya)da  bo`lib  o`tgan  Olimpiadadan  boshlab,  bunday 
musobaqalarda  ayollar  ham  qatnashadigan  bo`ldi.  1964-yili  Tokio  (Yaponiya)da 
bo`lib o`tgan XVIII Olimpiadada erkaklarning 100 m masofaga suzish dasturi 200 
m  qilib  o`zgartirildi.  1968-yilgi  Mexiko  (Meksika)da  bo`lgan  XIX  Olimpiadada 
mazkur  usulda  suzish  bo`yicha  ikki  xil  masofa  belgilandi.  Ya`ni  ayollar  ham, 
erkaklar  ham  100  va  200  metrga  musobaqalashadigan  bo`ldilar.  Bu  dasturga 
keyinchalik  50  metr  masofa  ham  kiritildi.  Shunday  qilib,  hozir  chalqancha  krol’ 
usuli  bo`yicha  50,  100  va  200  metr  masofalarga  suzish  dasturlashtirilgan.  Ammo 
bu usulda suzishning texnikasi borgan sari takomillashtirib borildi. Masalan, 1973-
yili jahon chempioni bo`lgan, ikki marta olimpiada chempionligini qo`lga kiritgan 
AQSHlik  M.  Bellount  va  qator  musobaqa  sovrindorlari:  S.  Etvud  (AQSH),  A. 
D’yarmat  (Vengriya),  e.  Brigita  (Gollandiya)  va  boshqalar  chalqancha  krol’ 
usulida  suzish  musobaqalarida  suzish  texnikasiga  o`zlariga  xos  elementlarni 

---

105 
 
qo`shib,  ajoyib  san`atlarini  namoyish  etdilar.  Masalan,  ular  qo`l
 
bilan  uzluksiz, 
chuqur  eshishga,  qo`lni  tirsakdan  90-100°  gacha  bukishga,  elka  og’ishiga,  tanani 
gorizontal holatda yaqinroq keltirishda ancha yutuqlarga erishdilar; boshlari suvda 
bir  tekislikda  turgani  holda,  oyoqlari  kichik  amplitudada  ketma-ket  muntazam 
harakat qildilar. 
Shunday  qilib,  suzishning  bu  usuli  bo`yicha  olib  borilgan  qator 
musobaqalarda sportchilar uning takomillashgan zamonaviy texnikasiga erishdilar. 
Chalqancha  krol’  usulida  suzish  ko`krakda  krol’  usulida  suzishga 
o`xshashdir.  Buning  o`ziga  xos  ko`zga  tashlanib  turadigan  tomoni  odam  suvda 
chalqancha  yotib  harakat  qiladi.  Oyoqlar  bilan  qo`llar  to`xtovsiz  navbatlashib 
harakat  qiladi,  nafas  olish  ham,  chiqarish  ham  suvdan  tashqarida  bo`ladi,  gavda 
gorizontal  holatga  yaqin  turadi  (8°  atrofida),  ensa  suv  ichida,  yuz  suv  sathida, 
engak bo`yinga xiyol tortilgan bo`ladi (3.2-rasm). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.2-rasm