Buxoro davlat universiteti b. Ibragimov, M. Ibragimov sport turlari bo

Suv muhiti bilan tanishtiruvchi mashg’ulotlar
 
Bunday  mashg’ulot  odatda,  besh  bosqichda:  basseyn  yoki  ochiq  suv 
havzasining  eng  sayoz,  suvning  oqim  tezligi  minutiga  10  m  dan  oshmagan,  suv 
harorati  25-28°S  (yozda  18-24°S)dan  past  bo`lmagan  maskanda  olib  boriladi. 
Ma`lumki,  suzishni  bilmagan  odam  hech  qachon  suv  bilan  tanishmay  turib, 
suzishni  o`rganib  keta  olmaydi.  Shuning  uchun  suzishga  o`rgatishda  yuqoridagi 
bosqichlarga asoslanish zarur. 
Jadvallardan ko`rinib turibdiki, mashqlar asta-sekin murakkablashib borgan. 
Chunki suv bilan tanishuvda har bir bosqichdagi mashqlar oldiga ma`lum maqsad 
va vazifalar qo`yilgan. Masalan: 
I  bosqichda  yurish  va  yugurish  mashqlarini  o`tishdan  maqsad  bolalarni 
basseynning  chuqurligi  bilan  tanishtirish,  oyoq  ostida  tayanch  borligiga  ishonch 
hosil qilish va suvdan cho`chimaslikka o`rgatishdir. Qo`llarni har xil holatda tutib 
yurishda  esa  suvning  qarshiligini  his  etish,  qo`llar  bilan  eshish  harakatini 
bajarganda suvda yengil va tez yura olishni sezishga o`rgatish kerak bo`ladi. Bir-
biriga  suv  sepishda  esa  suvning  tomchilaridan,  sakraganda  esa  suvda  sirpanib 
ketishdan cho`chimaslikka o`rgatiladi. 
                                                           
4
  Динамика  грекча  сўз  бўлиб,  кучга  алоқадор,  куч  таъсирида  деган  маъноларни  англатиб,  мазкур  ўринда 
ҳаракат ҳолатини билдиради. 
5
  Статика  грекча  сўз,  у  қотиб  турувчи  деган  маънони  англатади.  Мазкур  ўринда  тинч  ҳолатни  ифодалаб 
келган. 

---

99 
 
II  bosqichda  asta-sekin  suvdan  cho`chimaslikka,  suv  yuzida  gavdaning 
ma`lum  vaqtgacha  qalqib  tura  olishi,  so`ng  oyoq  qismlar  nima  uchun  cho`ka 
boshlashi tushuntiriladi. 
Anatomiyadan  ma`lumki,  og’ir  suyaklar,  ya`ni  chanoq,  son  va  boldir 
suyaklari  asosan  odamning  bel  qismidagi  pastda  joylashgan.  Gavdaning  yuqori 
qismida esa tog’aylar va yengil a`zolar joylashgan. 
«Po`kak»  mashqini  bajarganda  chuqur  nafas  olib,  g’ujanak  bo`lib  tizzani 
quchib  tursak,  xuddi  po`kak,  koptok  yoki  shar  singari  suv  yuziga  qalqib  chiqish 
mumkin. 
«Meduza»,  «Yulduzcha»  mashqlarida  ham  chuqur  nafas  olinsa,  (ko`krak 
qafasi kengayadi, ammo tana vazni oshmaydi), ma`lum vaqtdan so`ng oyoq uchlari 
cho`kib, odam asta-sekin vertikal holatga kelib qoladi. Demak, odam gavdasi quyi 
qismining  solishtirma  og’irligi  ko`krak  qafasi  joylashgan  yuqori  qismining 
solishtirma og’irligidan ortiq. 
III  bosqichda  suvda  bolalarni  sirg’anish  va  gavda  muvozanatini  saqlashga 
o`rgatiladi.  Chunki  sirg’anishni  to`g’ri  bajargan  bolalar  sportcha  suzish  usullari 
texnikasini  tez  o`rganadilar.  Bu  esa  keyinchalik  start  va  burilish  paytlarida 
masofadan  yutishga  yordam  bedadi.  Masalan,  25  metrli  basseynda  50m  suzish 
kerak deylik, bunda bolalar startdan chiqqanda 5-6 metr sirg’ansalar, katta yutuqqa 
erishgan bo`ladilar.