Buxoro davlat universiteti abdullaev a. J, Qayimova z. A, Boltaev sh. Sh, Narzieva d. M

 
XTTB quyidagi dasturlar doirasida faoliyat yuritadi:
 
- iqtisodiy boshqaruv va kambag’allik bilan kurashish;
 
- ekologiya va ijtimoiy rivojlanish;
 
                                                           
1
www.mfino.ru маълумотлар асосида муаллиф томонидан келтирилган.
 

---

346 
 
- infratuzilma, xususiy sektor va moliya;
 
- inson salohiyatini rivojlantirish.
 
Keyingi  yillarda  XTTB  rivojlanayotgan  mamlakatlarning  tashqi 
qarzlarini  tartibga  solish  bilan  shug’ullanmoqda:  kredilarining  1/3 
qismini qo`shma moliyalashtirish deb ataladigan shaklda beradi. Bank 
to`lov 
balansi 
holatini 
yaxshilashga 
shuningdek, 
iqtisodiyot 
tuzilmalarini tartibga solishga strukturali kreditlarni ajratadi.
 
Hozirgi  paytda  XTTB  faoliyatining  asosiy  yo`nalishlari  bo`lib 
quyidagilar hisoblanadi:
 
–
 
turli  xildagi  investitsiya  loyihalarini  uzoq  va  o`rta  muddatli 
kreditlash;
 
–
 
loyihalarning  moliyaviy-iqtisodiy  va  texnik  asoslarini 
tayyorlash;
 
–
 
rivojlanayotgan  mamlakatlarda  tuzilmaviy  qayta  qurish 
dasturlarini moliyalashtirish.
 
XTTBning  asosiy  mablag’lari  hozirgi  kunda  o`rta  va  uzoq 
muddatli  qarz  majburiyatlarini  emissiya  qilish  orqali  xalqaro  moliya 
bozorlaridagi  operatsiyalar  hisobidan  shakllanadi.  XTTB  qimmatli 
qog’ozlari yuqori kredit reytingiga (AAA) ega bo`lib, dunyoning 100 
dan  ortiq  mamlakatlariga  joylashtiriladi.  XTTBning  kreditlari  qarz 
oluvchi davlat milliy valyutasida emas, balki devizlarda, ya`ni xalqaro 
darajada to`lov vositasi sifatida tan olingan valyutalarda ajratiladi.
 
XTTBning  eng  yirik  qarzdorlari  bo`lib,  Indoneziya,  Braziliya, 
Ruminiya,  Meksika,  Xitoy,  Turkiya,  Qozog’iston,  Pol’sha,  Fillipin 
hamda Morokko mamlakatlari hisoblanadi.  
Keyingi  yillarda  XTTB  jahon  moliya  bozorida  yirik  qarzdor 
rolida  chiqmoqda.  Bank  tomonidan  chiqarilayotgan  obligatsiya 
qarzlari summasi davlatlararo investitsiya banklari o`rtasida eng katta 
solishtirma og’irlikka egadir. 
 
Xalqaro rivojlanish assotsiatsiyasi (XRA) – Jahon banki guruhiga 
kiruvchi  xalqaro  tashkilot  bo`lib,  u  1960  yilda  tashkil  etilgan.  XRA 
Kelishuvlar  moddasining  1-moddasiga  muvofiq,  uning  maqsadi 
iqtisodiy  rivojlanishni  rag’batlantirish,  samaradorlikni  oshirish  va 
shuning  asosida,  sust  rivojlangan  a`zo  mamlakatlarda  aholi  turmush 
tarzini  oshirish,  shuningdek,  ana`naviy  kreditlarga  nisbatan  og’ir 
bo`lmagan 
qulay 
shartlarda 
moliyaviy 
ko`mak 
berish 
hisoblanadi.Mazkur  qarzdorlar  ichida  eng  yiriklari  Indoneziya  va 
Braziliya hisoblanadi.