Buxoro davlat universiteti abdullaev a. J, Qayimova z. A, Boltaev sh. Sh, Narzieva d. M

birinchidan
,  fondlar  aylanishi  jarayonida  chetga  chiqib,  bo`sh 
qolgan mablag’larning harakatsiz turib qolishining oldi olinadi; 
ikkinchidan, 
takror  ishlab  chiqarishni  keng  doirada  uzluksiz 
davom ettirishga imkoniyat yaratiladi. 
Kreditning  vujudga  kelishi  reallikka  aylanishi  uchun  muayyan 
sharoitlar  bo`lishi  zarur.  SHu  masala  bo`yicha  ba`zi  iqtisodiy 
adabiyotlarda  keltirilgan  fikrlarni  tahlil  qilib,  iqtisodchilar  tomonidan 
kredit  yuzaga  kelishining  quyidagi  shartlariga  ko`proq  e`tibor 
berilganini  ko`rsatib  o`tish  mumkin.  Ba`zi  iqtisodiy  adabiyotlarda 
kreditning  zarurligi  xususida  bir  necha  boshqa  fikrlar  ham  uchraydi. 
Masalan, kredit korxonalar faoliyatini nazorat qilishni amalga oshirish 
uchun  zarur,  deb  ta`kidlanadi.  Agar  bu  fikr  to`g’ri  deb  qaraydigan 
bo`lsak,  kreditning  zarurligi  faqat  kreditor  uchun  tushunarli  bo`ladi, 
chunki  u  qarz  berish  orqali  qarz  oluvchi  faoliyatini  nazorat  qilish 
imkoniyatiga ega bo`ladi.  
  Bunday  sharoitda  kreditning  chegarasi  ishlab  chiqarish 
fondlarining  doiraviy  aylanishiga  asoslangan  ob`ektiv  jarayonlarga 
emas,  balki  bankning  kredit  operatsiyalari  orqali  qarz  oluvchining 
faoliyatini nazorat qilish istagiga bog’liq bo`lib qoladi. 

---

178 
 
  Bu  mulohazalardan  kelib  chiqqan  holda  xulosa  qilib  aytish 
mumkinki
, 
kreditning  ob`ektiv  zarurligi  takror  ishlab  chiqarish 
jarayonida 
fondlarning 
doiraviy 
aylanishi 
qonuniyatlariga 
asoslangandir.  
  Kreditga  zarurat  tug’ilganda  quyidagi  manbalardagi  bo`sh 
mablag’lardan  kredit  resurslar  sifatida  foydalanish  mumkin.  Bu 
manbalar asosan quyidagilardir: 
➢
 
asosiy fondlarni tiklash, kapital tamirlash uchun ajratiladigan 
amortizatsiya sifatidagi pul mablag’lari; 
➢
 
tovarlarni  sotish  va  yangi  moddiy  resurslarni  sotib  olish 
vaqtlarining  birbiriga  mos  kelmaganligi  tufayli  yuzaga  kelgan  bo`sh 
pul mablag’lari;
 
➢
 
tovarlar  realizatsiyasidan  tushgan  tushum  bilan  ish  haqini 
to`lash vaqtlari orasida vaqtincha bo`sh turib qolgan pul mablag’lari;