Buxoro davlat tibbiyot instituti X. P. Kenjayeva

34-modda. Ta’lim to’g’risidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun 
javobgarlik
Ta’lim to’g’risidagi qonun hujjatlarini buzishda aybdor bo’lgan shaxslar 
belgilangan tartibda javobgar bo’ladilar. 

---

10.3.Ma'naviy-madaniy sohadagi yangilanishlar.Qoraqalpog‘iston
Respublikasida ekologik ahvol. Orol fojiasi. Ekologik holatni yaxshilash 
borasidagi davlat siyosati. 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi O‘zbekiston Respublikasining shimoliy-
g‘arbida, Amudaryoning quyi, Orol dengizining janubiy qismida joylashgan. 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi 1932-yil 20-martda tashkil qilingan. 
Umumiy yer maydoni 166,6 ming kvadrat kilometrdan iborat bo‘lib, u 
hududning kattaligi jihatdan O‘zbekiston Respublikasi mintaqalari o‘rtasida 
birinchi o‘rinda turadi. 
Respublika janubiy-g‘arb tomondan Qoraqum sahrosiga tutashgan. Uning 
shimoli-g‘arbida Ustyurt pasttekisligi, shimoliy-sharqiy tomonida esa Qizilqum 
sahrosi yastanib yotibdi. Orol dengizining janubiy hududi qoraqalpoq zaminida 
joylashgan. 
Mintaqa yer maydonlarining 80 foizdan ortig‘ini qum barxanlaridan iborat 
cho‘l hududlari tashkil qiladi. 
Respublika aholisi (2014 yil boshiga) 1 million 736 ming kishidan ziyod 
bo‘lib, aholining milliy tarkibida o‘zbeklar 38,1 foizni, qoraqalpoqlar 35,7 foizni, 
qozoqlar 18,2 foizni, turkmanlar 5,1 foizni ruslar 0,7 foizni koreyslar 0,4 foizni, 
tatarlar 0,3 foizni va boshqada millatlar 1,5 foizni tashkil qiladi. 
Respublikaning ma’muriy-hududiy tuzilmasi 14 ta tuman, 1 ta shahardan 
iborat bo‘lib, markazi - Nukus shahri. 
Mintaqa Qozog‘iston (990 km) va Turkmaniston (784,1 km) davlatlari, 
Xorazm (263,2 km), Navoiy (300 km) va Buxoro (66 km) viloyatlari bilan 
chegaradosh. 
Quyi Amudaryoning janubiy qismida, qumli kengliklar o‘rtasida 
Qoraqalpog‘iston Respublikasining poytaxti, uning iqtisodiy, ma’muriy va 
madaniy markazi bo‘lgan Nukus shahri joylashgan. Jug‘rofiy nuqtai nazardan 
shahar respublikaning qoq o‘rtasida, turli transport kommunikatsiya tarmoqlari 
kelib tutashadigan juda qulay manzilda joylashgan. Shaharning tarixan uchta 
darvozasi sanalmish To‘rtko‘l, Chimboy va Xo‘jayli guzar yo‘llari orqali 

---

respublikaning istalgan tumaniga yetib borish mumkin. “Qizketken” va 
“Qattag‘ar” deb nomlangan katta magistral kanallari shaharning nafaqat 
shaharning, balki butun respublikaning qon tomirlaridir. 
Hududdan halqaro ahamiyatdagi magistral avtomobil yo‘llari va temiryo‘llar 
o‘tib, bu yo‘llar orqali Qozog‘iston va Rossiya davlatlariga chiqish imkoniyati 
mavjud. 
Mustaqillik davrida – 1999 yilda Amudaryo uzra Nukus va Xo‘jayli 
shaharlarini bog‘lab turgan, zamonaviy talablarga to‘liq javob beradigan temir-
beton ko‘prik qurilib, ishga tushirildi. 
Nukus – mamlakatimizning zamonaviy va tez rivojlanib borayotgan 
shaharlaridan biri. Bu yerda milliy va jahon me’morlik madaniyatining ilg‘or 
yutuqlarini o‘zida mujassam etgan ko‘plab muhtasham ma’muriy, madaniy-
maishiy binolar, turarjoylar, tibbiyot, ta’lim va sport maskanlari barpo etilgan. 
Shaharda yirik sanoat korxonalari, banklar, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar 
akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi, O‘zbekiston Badiiy akademiyasining 
Qoraqalpog‘iston bo‘limi, Yozuvchilar, Kompozitorlar, Arxitektorlar uyushmalari, 
teatr va muzeylar, kinostudiya, ommaviy axborot vositalari faoliyat ko‘rsatmoqda. 
Muqaddas Vatanimiz – O`zbekiston Respublikasi o`zining 27 yillik mustaqil 
rivojlanish yillarida asrlarga teng yo`lni bosib o`tdi. Tarixan qisqa bu davrda 
shahar va qishloqlarimiz, butun yurtimiz qiyofasi, jamiyatimizdagi ijtimoiy-siyosiy 
munosabatlar butunlay o`zgardi. Hayotimizning barcha soha va tarmoqlarida 
barqaror o`sish sur`atlari kuzatilmoqda. Eng muhimi, xalqimiz qalbida o`z yurtiga 
egalik hissi, shu ulug` Vatanning bugungi va ertangi kuni uchun mas`uliyat va 
daxldorlik tuyg`usi ortib, uning ongu tafakkuri va dunyoqarashi yuksalib 
bormoqda. 
Mustaqillik yillari butun mamlakatimizga, har bir hudud va mintaqaga 
bunyodkorlik 
va 
yangilanishlar 
boshlab 
kelganining 
tasdig`ini 
O`zbekistonimizning shimoliy qismida joylashgan Qoraqalpog`iston Respublikasi 
misolida ham yaqqol ko`rish mumkin. 

---

Ma`lumki, saxovatli va betakror qoraqalpoq diyori mamlakatimiz ijtimoiy-
iqtisodiy 
rivojida 
alohida 
o`rin 
tutadi. Bu 
haqda 
so`z 
yuritganda, 
Muhtaram Birinchi Prezidentimiz 
Islom 
Abdug`anievich 
Karimovning 
“Qoraqalpoq xalqi doimo yurtimizning tayanch tog`laridan hisoblangan” degan 
so`zlarini esga olish o`rinlidir. 
Shuning uchun ham mustaqillik yillarida boshqa mintaqalarimiz qatori 
Qoraqalpog`istonning rivojlanishiga ham ulkan e`tibor berilmoqda. Aynan ana 
shunday e`tibor tufayli bugungi kunda respublika poytaxti – Nukus shahridan 
boshlab, tumanlar markazlari, shahar va qishloqlar, hatto chekka ovullargacha har 
tomonlama 
o`zgarib, 
rivojlanib 
bormoqda. Bunda, 
ayniqsa, 
davlatimiz 
rahbari Shavkat Miromonovich Mirziyoyevning bevosita tashabbusi bilan ishlab 
chiqilib, izchil amalga oshirilayotgan Qoraqalpog`iston Respublikasini ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlantirish dasturlari muhim ahamiyat kasb etmoqda. Aytish kerakki, 
bu dasturlar respublikani asrlar davomidagi oddiy agrar o`lkadan zamonaviy ishlab 
chiqarish 
va 
ijtimoiy-iqtisodiy 
infratuzilmalar, 
transport-kommunikatsiya 
tarmoqlari, yuksak malakali kadrlarga ega bo`lgan qudratli mintaqaga aylantirishni 
nazarda tutadi. 
Dasturlarning bosqichma-bosqich hayotga tadbiq etilishi natijasida 
qoraqalpoq zamini bugungi kunda tanib bo`lmas darajada o`zgarib, yildan-yilga 
chiroy ochib, barqaror sur`atlarda rivojlanib borayotgan diyorga aylandi. 
Mustaqillik yillarida bu zaminda amalga oshirilgan ulkan iqtisodiy-ijtimoiy 
o`zgarishlar, qurilish va obodonchilik ishlarini sanab adog`iga etib bo`lmaydi. 
O`rta Osiyoda yagona bo`lgan, sahro bag`ridagi mo``jiza deb nom olgan 
Qo`ng`irot soda zavodi, Ustyurt gaz-ximiya kompleksi, Nukus polimer, Samsung-
Nukus, Nukus elektroapparat, «Lanextrakt» qospa kәrxanasы, «Nukus Med 
Tex» MChJ, «Tөrtkүl 
shiyshe ыdыslarы» MChJ, Xo`jayli 
shisha 
zavodi, 
“Markaziy Osiyo bezak toshlari” qo`shma korxonasi, Qo`ng`irotdagi karbid, 
Nukusdagi marmar va kabel` zavodlari, O`rga gaz koni, “Elteks” va “Kateks” 
majmualari kabi zamonaviy ishlab chiqarish ob`ektlari, Qoraqalpog`iston 
Respublikasi Jo`qorg`i Kengesi, Toshkent axborot texnologiyalari universitetining 

---

Nukus filiali, Olimpiya zaxiralari kolleji binolari, 345 kilometrlik Navoiy – Nukus 
temir yo`li, Nukus bilan Xo`jaylini bog`laydigan ulkan ko`prik, Qo`ng`irot 
avtomobil` yo`li, o`nlab umumta`lim maktablari va maktabgacha ta`lim 
muassasalari, litsey va kollejlar, bolalar sporti, bolalar musiqa va san`at maktablari 
singari ko`plab inshootlar – bularning barchasi istiqlol mevasidir. 
Milliy avtomagistral qurilishida ro`y bergan ulkan voqealardan biri – bu shu 
yo`lning Nukus shahriga kiraverishida yangi ko`prik va chorraha yo`lning 
qurilishidir. 
Shuni 
ham 
alohida 
ta`kidlab 
o`tishimiz 
kerak, Muhtaram Birinshchi Prezidentimizning 
tashabbusi 
bilan tamal 
toshi 
qo`yilgan Ustyurt gaz-kimyo majmuasining qurilishi bugun dunyo xalqlari 
e`tiborini jalb etmoqda. 
Eng muhimi, qoraqalpoq xalqi asrlar davomida orzu qilib, intilib kelgan 
ezgu maqsadiga etdi – ozod va erkin, tinch-osuda hayotga erishdi, o`z tarixi, 
madaniy merosi, milliy an`ana va qadriyatlarini tiklash, rivojlantirish, o`zligini 
anglash imkoniga ega bo`ldi. 
Qoraqalpog`iston Respublikasi O`zbekistonning shimoliy-g`arbiy qismida, 
Amudaryoning quyi qismi, Orol dengizining janubiy sohilida joylashgan. 
Respublika janubi-g`arb tomondan Qoraqum sahrosiga tutashgan. Uning shimoliy-
g`arbida Ustyurt tekisligi, shimoliy-sharqiy tomonida esa Qizilqum sahrosi 
yastanib yotibdi. Orol dengizining janubiy hududi qoraqalpoq zaminida 
joylashgan. Qoraqalpog`istonning umumiy er maydoni 166,6 ming kvadrat 
kilometrdan iborat bo`lib, u hududining kattaligi jihatdan O`zbekiston 
Respublikasi viloyatlari o`rtasida birinchi o`rinda turadi. Respublika aholisi 2018 
yil 1 aprel holatiga 1 million 800 ming kishidan ziyoddir. 
Respublikaning ma`muriy-hududiy tuzilmasi 15 ta tuman va 1 ta shahardan iborat. 
Bular Amudaryo, Beruniy, Qorao`zak, Kegeyli, Qo`ng`irot, Qonliko`l, Mo`ynoq, 
Nukus, Taxtako`pir, To`rtko`l, Xo`jayli, Taxiyotosh, Chimboy, Sho`manoy, 
Ellikqal`a tumanlari va Nukus shahridir. 

---

Qoraqalpog`iston O`zbekiston Respublikasi tarkibidagi parlament boshqaruv 
shakliga ega bo`lgan suveren respublikadir. Qoraqalpog`iston o`z Konstitutsiyasi, 
bayrog`i, gerbi va gimniga ega. Qoraqalpog`iston Respublikasi Konstitutsiyasi va 
qonunlari O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga muvofiq ishlab 
chiqilgan. Respublikada umumiy rahbarlik Jo`qorg`i Kenges Raisi – 
Qoraqalpog`iston Respublikasi parlamenti Raisi tomonidan amalga oshiriladi. 
Respublikaning oliy ijroiya hokimiyati Qoraqalpog`iston Respublikasi 
Jo`qorg`i Kengesi tomonidan tasdiqlangan Vazirlar Kengashi hisoblanadi. 
Respublika Vazirlar Kengashi tarkibiga Kengashining Raisi, Raisning 
o`rinbosarlari, vazirlar, davlat qo`mitalari raislari, yirik kontsern va birlashmalar 
rahbarlari kiradi. Qoraqalpog`iston Respublikasi Vazirlar Kengashining Raisi o`z 
vazifasiga ko`ra O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining tarkibiga 
kiradi. O`zbekiston Respublikasi poytaxti Toshkent shahrida, O`zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida Qoraqalpog`iston Respublikasining 
doimiy vakolatxonasi faoliyat ko`rsatadi. 
Qoraqalpog‘iston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish 
jarayonlari o‘ziga xos xususiyatga ega bo‘lib, ekologik vaziyatning og‘irligi 
mazkur jarayonlarga o‘z ta'sirini o‘tkazmay qolmadi. Tobora jahon ekologik 
muammosiga aylanib borayotgan Orol dengizining qurib ketishi mintaqada og‘ir 
ijtimoiy-iqtisodiy tanglikni keltirib chiqardi. Mustaqillikning ilk yillaridayoq 
Orolbo‘yi mintaqasida ekologik muvozanatni saqlab qolish, aholi salamatligi 
haqida g‘amxo‘rlik qilish masalasi davlat siyosatining ustuvor vazifalaridan biri 
hisoblandi. O‘zbekiston Respublikasi tashabbusi bilan nafaqat Markaziy Osiyo 
davlatlarining diqqati, balki butun jahon hamjamiyatining ham e'tibori Orol va 
Orolbo‘yi muammolari yechimiga qaratildi. Xududda vujudga kelgan ijtimoiy-
ekologik muammolarni hal etish uchun dunyo hamjamiyati investisiyalari jalb 
qilindi, hududdagi ekologik ahvolni sog‘lomlashtirishga doir qator kompleks 
tashabbuslar ilgari surilib, ular muvaffaqiyatli amalga oshirildi. Shu bilan bir 
qatorda hozirgi kunda Orolbo‘yi mintaqasida vujudga kelgan mavjud ijtimoiy-
ekologik muammolarni hal etish uchun xukumat tomonidan ijtimoiy loyihalar ham 

---

yo‘naltirilmoqda. Joriy yilda faoliyatiga 5 yil to‘ladigan O‘zbekiston ekologik 
harakati ham Orolbo‘yi aholisining salomatligini muhofaza qilish va mintaqaning 
ekologik barqarorligini ta'minlash maqsadida turli mahalliy jamg‘armalarning 
ijtimoiy loyihalarini amalga oshirib kelmoqda. Jumladan, 2009 yilda O‘zbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisi qoshidagi nodavlat notijorat tashkilotlar va fuqarolik 
jamiyatining boshqa institutlarini qo‘llab quvvatlash jamoat fondining ijtimoiy 
buyurtma loyihasi asosida Qoraqalpog‘iston Respublikasining suv tanqis 2 ta 
fermer xo‘jaligining 9,5 ga yer maydonida mevali bog‘ yaratildi va ushbu bog‘ga 
tomchilatib sug‘orish tizimi o‘rnatildi. Ushbu texnologiya esa suv resurslarini 
iqtisod qilgan holda bog‘ning hosildorligini oshirishda o‘z samarasini bermoqda, 
Orolbo‘yi fermerlari uchun suv resurslarini muhofaza qilish borasida ko‘rgazmali 
texnologiya sifatida xizmat qilib kelmoqda. Shuningdek, loyiha asosida asosiy 
elektr tarmog‘idan yiroqda bo‘lgan 2 ta qishloq vrachlik punktiga quyosh 
stansiyasi hamda quyosh kollektorlari o‘rnatildi. Hozirgi kunda mazkur qayta 
tiklanuvchi energiya manbalari tibbiy anjomlarni uzluksiz elektr ta'minotida va 
issiq suv ta'minotida qo‘l kelmoqda. Joriy yilda esa O‘zbekiston ekologik harakati 
Qoraqalpog‘iston hududiy bo‘linmasi tomonidan Ijtimoiy tashabbuslarni qo‘llab-
quvvatlash fondi ko‘magida «Orolbo‘yi muhofaza etiladigan tabiiy hududlarida 
ekoturizm infratuzilmasini rivojlantirish» loyihasi amalga oshirildi. Shuni ta'kidlab 
o‘tish joizki, mazkur loyiha g‘oyasi 2012 yilda Qoraqalpog‘iston Respublikasida 
o‘tkazilgan “Asrlar sadosi” xalqaro festivaldagi mahalliy ishtirokchilarning taklif 
va istaklariga asosan Ijtimoiy tashabbuslarni qo‘llab-quvvatlash fondi tashabbusi 
orqali ishlab chiqilgan edi. Fondning ekoturizm yo‘nalishidagi loyihasi asosida 
Qoraqalpog‘iston Respublikasining «Quyi-Amudaryo» davlat biosfera rezervati 
bufer hududida ekoturistlarni qabul qilish uchun tashrif markaziga asos solindi. 
Tashrif markazi biosfere rezervati mablag‘lari hisobiga turistik anjomlar bilan 
ta'minlandi. Tashrif markaziga kelgan ekoturistlar uchun biosfera rezervati haqida 
ma'lumot beruvchi bukletlar, ekoturistlar uchun eslatmalar va rezervat xududida 
ekoturistlarning xarakatlanish yo‘nalishlari tayyorlandi va chop etildi. Katta 
magistral' yo‘ldan rezervatning asosiy kirish joyigacha bo‘lgan 2 km masofadagi 

---

asfal't yo‘lni joriy ta'mirlash va yo‘l atrofini ko‘kalamzorlashtirish ishlari olib 
borildi. Yo‘l atrofiga asosan cho‘l xududiga moslashgan saksavul va cherkez 
butalari, tashrif markazi atrofiga esa archa daraxtlari ekildi. Ijtimoiy tashabbuslarni 
qo‘llab-quvvatlash fondining mazkur loyihasini qo‘llab quvvatlash maqsadida 
Ekoharakat tomonidan ushbu loyihaning uzviy bir qismi sifatida O‘zbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisi qoshidagi nodavlat notijorat tashkilotlar va fuqarolik 
jamiyatining boshqa institutlarini qo‘llab quvvatlash jamoat fondining “Orolbo‘yi 
muhofaza 
etiladigan 
tabiiy 
hududlarida 
ekoturizm 
infrastrukturasini 
rivojlantirishda muqobil energiya turlaridan foydalanish” mavzuidagi grant 
loyihasi amalga oshirildi. Loyihaga asosan «Quyi-Amudaryo» davlat biosfera 
rezervatining bufer hududida tashkil etilgan tashrif markazi va asosiy reklama 
bannerini yoritish uchun quyosh chiroqlari o‘rnatib berildi. Loyiha asosida maxsus 
ishlab chiqilgan o‘quv modullari orqali biosfera rezervati xodimlari va mahalliy 
yoshlar muqobil energiya turlaridan foydalanish bo‘yicha bilim ko‘nikmalariga ega 
bo‘ldilar. Ma'lumot o‘rnida ta'kidlash kerakki, «Quyi-Amudaryo» davlat biosfera 
rezervati O‘zbekiston Respublikasining muhofaza etiladigan tabiiy hududlar 
tizimida 2011 yilda ilk bor yaratilgan yangi muhofaza xudud sifatida faoliyat olib 
boradi. Biosfera rezervatining maqsadi rezervat hududidagi tabiiy landshaftlarni, 
to‘qayga xos fauna va floraning yo‘q bo‘lib ketish havfi ostidagi turlarini hamda 
biosfera rezervati hududiga xos boshqa tabiiy ob'ektlarini saqlab qolish, qayta 
tiklash, ekologik holatini yaxshilash, tabiiy resurslardan barqaror foydalanishni va 
aholining ijtimoiy farovonligini ta'minlash, tabiat jarayonlarini o‘rganish, ekologik 
ta'lim va tarbiyaning rivojlanishiga yordam ko‘rsatish maqsadida tashkil topgan. 
Ta'kidlab o‘tish joizki, respublikamizning mavjud muhofaza etiladigan tabiiy 
hududlarida ekoturizm infrasrukturasini rivojlantirish hamda asosiy elektr 
tarmog‘idan yiroqda joylashagan muhofaza etiladigan tabiiy xududlarda muqobil 
energiya turlarini joriy etish O‘zbekiston ekologik harakati va hamkorlari 
faoliyatining yaqin kelajakdagi ustuvor faoliyat yo‘nalishlari bo‘lib qoladi. 
Respublika xukumati tomonidan Orolbo‘yi xududi aholisining ijtimoiy turmush 
tarzini yaxshilash, uning salomatligini mustaxkamlash ustuvor maqsad qilib 

---

qo‘yilganligi mazkur xudud rivojida katta ahamiyat kasb etmoqda. Mazkur 
xududda olib borilayotgan tibbiyot sohasidagi islohatlar, olib borilayotgan tibbbiy 
chora-tadbirlar aholi sog‘lig‘ini saqlashda ijobiy natijalar bermoqda. Orolbo‘yida 
vujudga kelgan ekologik tannazulning aholi salomatligiga ta'siri natijasida turli 
kasalliklar, jumladan ayollar o‘rtasida keng tarqalgan kamqonlik, saraton kasali, 
oshqozon ichak kasalliklari paydo bo‘lishi kuzatildi. Qoraqalpog‘iston 
Respublikasi buyicha sil kasalligidan kasallanish ko‘rsatkichi esa O‘zbekiston 
ko‘rsatkichida ancha yuqoriligi statistik ma'lumotlarda keltirilmoqda. Hozirgi 
kunda sil kassaligi bo‘yicha epidemiologik ko‘rsatkichlar jahon miqyosida jiddiy 
tibbiy va ijtimoiy muammolardan bo‘lib qolayotganligi, sil bilan kasallanish 
ko‘rsatkichining keng ko‘lamda o‘sishiga noqulay ijtimoiyiqtisodiy, ekologik va 
demografik omillar, migratsiya jarayonlari hamda odam immuniteti tanqisligi virus 
infeksiyali shaxslar kontingentining ko‘payishi ta'sir ko‘rsatayotganligi 
ta'kidlanadi. O‘zbekiston xukumati tomonidan olib borilayotgan tibbiyot 
sohasidagi islohatlari avvalombor mazkur ekologik tang xudud aholisining 
salomatligini muhofaza qilishga yo‘naltirildi. Orolbo‘yida ko‘plab tibbiyot 
maskanlari qurilib ishga tushirildi va ular zamonaviy tibbiy anjomlar va dori-
darmonlar bilan ta'minlandi, aholiga ko‘p miqdorda xukumat va xalqaro 
tashkilotlarning gumanitar yordami ko‘rsatildi. Respublika aholisining sog‘lig‘ini 
muhofaza qilish O‘zbekiston ekologik harakatining ham asosiy ustuvor faoliyat 
yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi.
Ushbu yo‘nalishda ham Ekoharakat bir qancha 
mahalliy jamg‘armalarning yo‘naltirilgan ijtimoiy loyihalarini amalga oshirib 
kelmoqda. Jumladan, Ijtimoiy tashabbuslarni qo‘llab-quvvatlash fondi ko‘magida 
amalga oshirilgan “Orolbo‘yi hududida bolalar o‘rtasida sil kasalligining oldini 
olish” mavzusidagi ijtimoiy loyihasi xududda sil kasalligi profilaktikasiga 
bag‘ishlandi. Loyiha asosida Orolbo‘yi mintaqasining sil kasalligi ko‘p tarqalagan 
xududida kasallik profilaktikasi bo‘yicha keng qamrovli tadbirlar o‘tkazildi, keng 
aholi o‘rtasida sildan saqlanish va uni davolash bo‘yicha ko‘rsatmalar berilildi. Bu 
yo‘nalishda metodik ko‘rsatma va o‘quv qo‘llanmalar ishlab chiqildi va chop 
etildi. O‘tkazilgan tadbirlarda silning atrofdagilarga yuqtirish xavfi yuqori 

---

bo‘lganligi sababli, aholining mazkur kasallik bo‘yicha tibbiy bilimlarini oshirish, 
o‘z vaqtida tibbiyot muassasalariga murojat etish, aholi o‘rtasida profilaktik ko‘rik 
dispanserizasiyaning ahamiyati haqida targ‘ibot ishlarini kuchaytirishga katta 
e'tibor qaratish zarurligi ta'kidlandi. Shuni ta'kidlab o‘tish joizki, mamlakatimizda 
hozirgi kunda sil kasalligi profilaktikasi uchun mukammal tibbiy tizim ishlab 
chiqilgan bo‘lib, mazkur tadbir davlat miqyosida olib boriladigan asosiy tibbiy 
tadbirlardan biri hisoblanadi. Jumladan, sil kasalligi profilaktikasi uchun 5 kunlik 
chaqaloqlar birinchi marta to‘g‘riqxonalarda va ular 7 hamda 15 yoshida qayta BSJ 
bilan bepul emlanadi. Har yili 14 yoshgacha bo‘lgan bolalarda Mantu sinamasi 
orqali kasallik aniqlanadi. Katta yoshli aholi esa har yili bir marta kasallikni erta 
aniqlash uchun flyuografiya ko‘rigidan bepul o‘tkaziladi. Ijtimoiy loyihalarni 
amalga oshirish jarayonida ortirilgan amaliyot kelgusida keng xalq ommasini atrof 
tabiiy muhit va aholi salomatligini muhofaza qilish sohasida O‘zbekiston ekologik 
harakatining mahalliy va xalqaro jamg‘armalar, ekologiya va tibbiyot 
yo‘nalishidagi davlat va jamoat tashkilotlari bilan hamkorligini yanada 
takomillashtirish imkoni beradi.