Buxoro davlat tibbiyot instituti X. P. Kenjayeva

7.3.
O‘zbekiston Respublikasi “Korrupsiyaga qarshi kurashish 

---

to‘g‘risida”gi Qonunning mazmun-mohiyati, aholining huquqiy ongi va 
huquqiy madaniyatini yuksaltirish, jamiyatda
korrupsiyaga nisbatan murosasiz munosabatni 
shakllantirish. 
Mamlakat Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning tashabbusi bilan 2017 yil 4 
yanvardan boshlab O‘zbekiston Respublikasining “Korrupsiyaga qarshi kurash 
to‘g‘risida”gi Qonuni kuchga kirdi. Mazkur Qonundan ko‘zlangan maqsad 
korrupsiyaga qarsha kurash sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat 
bo‘ldi. Unda “korrupsiya”, “korrupsion huquqbuzarlik” va “manfaatlar 
to‘qnashuvi” kabi tushunchalarga izohlar berildi. Qonunda korrupsiyaga qarshi 
kurashning asosiy prinsiplari 
sifatida qonuniylik
; fuqarolarning huquqlari, 
erkinliklari va qonuniy manfaatlari ustuvorligi; ochiqlik, shaffoflik va tizimlilik; 
davlat va fuqarolik jamiyatining o‘zaro hamkorligi; korrupsiyadan ogohlantirish 
va javobgarlikning 
muqarrarligi 
bo‘yicha 
choralar 
ustuvorligi 
kabilar 
mustahkamlab qo‘yilgan. Qonunda korrupsiyaga qarshi kurash sohasida davlat 
siyosatining asosiy yo‘nalishlari sifatida quyidagilar belgilab qo‘yildi: 

davlat va jamiyat hayotining barcha sohalarida korrupsiyadan 
ogohlantirish bo‘yicha choralarni amalga oshirish; 

aholining huquqiy savodxonligi va huquqiy madaniyatini 
oshirish, jamiyatda korrupsiyaga nisbatan toqatsizlikni shakllantirish; 

korrupsion huquqbuzarliklarni o‘z 
vaqtida aniqlash
, ular 
oqibatlari, sabablari va keltirib chiqargan sharoitlarni bartaraf etish hamda 
korrupsion huquqbuzarliklar sodir etilgani uchun muqarrar jazolash 
tamoyilini tadbiq etish. 
BMTning xalqaro miqyosda korrupsiyaga qarshi kurash bo‘yicha 
Ma’lumotida shunday deyiladi: “Korrupsiya - bu shaxsiy naf ko‘rish maqsadlarida 
davlat hokimiyatini suiiste’mol qilish”dir.Korrupsiya tushunchasiga berilgan shu 
kabi ta’rif Jahon bankining hozirgi dunyoda davlatning roliga bag‘ishlangan 
hisobotida ham berilgan: korrupsiya - bu “shaxsiy naf ko‘rish yo‘lida davlat 
hokimiyatini 
suiiste’mol 
qilish”dir. 
BMTning 
Korrupsiyaga 
qarshi 

---

konvensiyasi
. 
Korrupsiyaga qarshi kurash borasidagi eng asosiy xalqaro hujjat bu - 
shubhasiz, BMTning Korrupsiyaga qarshi konvensiyasi hisoblanadi. O‘zbekiston 
Respublikasi mazkur xalqaro hujjatni ratifikatsiya qilgan: O‘zbekiston 
Respublikasi 
Oliy 
majlisi 
Qonunchilik 
palatasi 
tomonidan “BMTning 
Korrupsiyaga qarshi konvensiyasiga O‘zbekiston Respublikasining qo‘shilishi 
to‘g‘risida”gi Qonuni 2008 yil 24 iyunda qabul qilindi va 2008 yil 27 iyunda 
O‘zbekiston Respublikasi Oliy majlisi Senati tomonidan ma’qullandi va 2008 yil 
28 avgustdan e’tiboran kuchga kirdi. O‘zbekiston Respublikasi mazkur 
konvensiyaga 
bir 
nechta 
bildirishlar, 
bayonotlar 
va 
shartlar 
bilan 
qo‘shildi. 
Jumladan
, Qonunning 1-bandiga ko‘ra, O‘zbekiston Respublikasi 
Konvensiya 6-moddasining 3-bandi bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasining Bosh 
prokuraturasi, Ichki ishlar vazirligi, Milliy xavfsizlik xizmati va Adliya vazirligi 
korrupsiyaning oldini olish bo‘yicha aniq chora-tadbirlar ishlab-chiqish va ularni 
amalga oshirishda boshqa ishtirokchi - davlatlarga yordam ko‘rsatishi mumkin 
bo‘lgan organlar sifatida belgilanganligi keltirildi. Bu qoida Konvensiyaning 6-
moddasi 3-bandidagi har bir ishtirokchi Davlat BMTning Bosh kotibiga 
korrupsiyaning oldini olish bo‘yicha aniq chora-tadbirlarni ishlab chiqish va 
amalga oshirishda boshqa ishtirokchi Davlatlarga yordam berishi mumkin bo‘lgan 
organ yoki organlarning nomi va manzilini xabar qiladi, degan talablariga to‘la 
javob beradi. 
Mamlakat Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning tashabbusi bilan 2017 yil 4 
yanvardan boshlab O‘zbekiston Respublikasining “Korrupsiyaga qarshi kurash 
to‘g‘risida”gi Qonuni kuchga kirdi. Mazkur Qonundan ko‘zlangan maqsad 
korrupsiyaga qarsha kurash sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat 
bo‘ldi. Unda “korrupsiya”, “korrupsion huquqbuzarlik” va “manfaatlar 
to‘qnashuvi” kabi tushunchalarga izohlar berildi. 
Qonunda korrupsiyaga qarshi kurashning asosiy prinsiplari sifatida 
qonuniylik; fuqarolarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlari 
ustuvorligi; ochiqlik, shaffoflik va tizimlilik; davlat va fuqarolik jamiyatining 

---

o‘zaro hamkorligi; korrupsiyadan ogohlantirish va javobgarlikning muqarrarligi 
bo‘yicha choralar ustuvorligi kabilar mustahkamlab qo‘yilgan. 
Qonunda korrupsiyaga qarshi kurash sohasida davlat siyosatining asosiy 
yo‘nalishlari sifatida quyidagilar belgilab qo‘yildi: 

aholining huquqiy savodxonligi va huquqiy madaniyatini 
oshirish, jamiyatda korrupsiyaga nisbatan toqatsizlikni shakllantirish; 

davlat va jamiyat hayotining barcha sohalarida korrupsiyadan 
ogohlantirish bo‘yicha choralarni amalga oshirish; 

korrupsion huquqbuzarliklarni o‘z vaqtida aniqlash, ular 
oqibatlari, sabablari va keltirib chiqargan sharoitlarni bartaraf etish hamda 
korrupsion huquqbuzarliklar sodir etilgani uchun muqarrar jazolash 
tamoyilini tadbiq etish. 
Qonunda davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyadan ogohlantirish 
bo‘yicha qator choralar belgilandi. Jumladan, davlat organlari faoliyatining 
ochiqligi va hisobdorligini ta’minlash, parlament va jamoatchilik nazorati, 
mansabdor shaxslar faoliyati sifatini baholash hamda ishga qabul qilish va mansab 
pillapoyalaridan ko‘tarilishda ochiqlik va xolislik tamoyili asosida tanlovlar 
asosidagi saralashlarga amal qilish mexanizmlarini joriy etish belgilandi. Davlat 
organlari xodimlarining huquqiy maqomi aniqlanib, ularni ijtimoiy himoya qilish, 
moddiy ta’minotini oshirish va mehnat faoliyatini har tomonlama rag‘batlantirish 
choralarini ko‘rishga shart-sharoitlar yaratildi. Korrupsiya to’g’risidagi Qonunning 
7-moddasiga binoan korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha faoliyatni amalga 
oshiruvchi davlat organlari sirasiga quyidagilar kiritildi: 
-Bosh prokuratura, 
-Milliy xavfsizlik xizmati, 
-Ichki ishlar vazirligi, 
-Adliya vazirligi, 
Bosh prokuratura huzuridagi Soliq, valyutaga oid jinoyatlarga va jinoiy 
daromadlarni legallashtirishga qarshi kurashish departamentining huquqiy maqomi 
va vakolatlari belgilab qo‘yildi. SHu bilan birga, korrupsiyaga qarshi kurashish 

---

bo‘yicha faoliyatni qonun hujjatlariga muvofiq boshqa davlat organlari tomonidan 
ham amalga oshirishi belgilandi. 
Shu bilan birga, qonunda korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha 
faoliyatni amalga oshiruvchi va unda ishtirok etuvchi organlar hamda 
tashkilotlarning faoliyatini muvofiqlashtirish uchun Korrupsiyaga qarshi kurashish 
bo‘yicha Respublika idoralararo komissiyasini tashkil etish ham nazarda tutildi. 
Idoralararo komissiyani shakllantirish va uning faoliyati tartibi O‘zbekiston 
Respublikasi 
Prezidenti 
tomonidan 
belgilanishi 
nazarda 
tutildi. 
Qoraqalpog‘iston 
Respublikasida
, viloyatlarda va Toshkent shahrida korrupsiyaga 
qarshi kurashish bo‘yicha hududiy idoralararo komissiyalar tashkil etilishi 
belgilandi. Unga muvofiq tarzda idoralararo komissiyaning asosiy vazifalari 
sifatida quyidagilar belgilandi: 
–korrupsiyaga qarshi kurashish sohasidagi davlat dasturlarini ishlab 
chiqish hamda amalga oshirishni tashkil etish; 
–korrupsiyaga oid huquqbuzarliklarning oldini olishga, ularni aniqlashga, 
ularga chek qo‘yishga, ularning oqibatlarini, shuningdek, ularga imkon beruvchi 
sabablar va shart-sharoitlarni bartaraf etishga doir chora-tadbirlarni ko‘rish; 
–korrupsiyaga qarshi kurashish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini 
takomillashtirish; 
–hududiy idoralararo komissiyalar faoliyatini muvofiqlashtirishdan iborat. 
Ushbu qonunning 12, 16, 18 va 20 moddalari bevosita ta’lim tizimi 
jarayoniga qo‘llash mo‘ljallandi. Qonunning 16-moddasiga asosan davlat organlari 
va boshqa tashkilotlar korrupsiyaga qarshi kurashish maqsadida aholining huquqiy 
ongi va huquqiy madaniyatini yuksaltirish, jamiyatda korrupsiyaga nisbatan 
murosasiz munosabatni shakllantirish bo‘yicha zarur chora-tadbirlarni ko‘rib 
borishlari lozim. 
Qonunda ta’lim muassasalarida korrupsiyaga qarshi kurashish sohasidagi 
huquqiy ta’lim va tarbiyani olib borishga ham alohida urg‘u berildi. Kelgusida 
ta’lim muassasalarida korrupsiyaga qarshi kurashish sohasidagi huquqiy ta’lim va 

---

tarbiya davlat tomonidan belgilab qo‘yilgan ta’lim standartlariga muvofiq amalga 
oshiriladi. 
Davlat ta’limni boshqarish organlari va ta’lim muassasalari korrupsiyaga 
qarshi kurashish sohasidagi davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlarini inobatga 
olgan holda ta’lim muassasalarida huquqiy ta’lim va tarbiyaga, mutaxassislarni 
kasbiy tayyorlashning sifatini oshirishga, ta’lim dasturlarini doimiy ravishda 
takomillashtirib borishga qaratilgan chora-tadbirlarni ishlab chiqishlari belgilab 
qo‘yildi. 
Shuningdek, qonunda davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaning oldini 
olishga doir quyidagi chora-tadbirlar belgilandi: 
—davlat organlari faoliyatining ochiqligini va ularning hisobdorligini 
ta’minlash, davlat boshqaruvi tizimining samaradorligini oshirish, davlat 
organlarining, ular mansabdor shaxslarining mas’uliyatini kuchaytirish; 
—korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida davlat organlarining faoliyati 
ustidan parlament va jamoatchilik nazoratini amalga oshirish. 
Mamlakat Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning tashabbusi bilan ishlab 
chiqilgan va uning farmoni bilan tasdiqlangan “2017-2021-yillarda O‘zbekiston 
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha harakatlar 
strategiyasi”da ham korrupsiyani tugatishga shart-sharoitlar yaratadigan yangi 
qonunlar qabul qilish nazarda tutilmoqda. Amaldagi qonunlar va istiqboldagi yillar 
nomlari bo‘yicha qabul qilinayotgan davlat dasturlariga muvofiq, amaldagi 
qonunchilikni “Korrupsiyaga qarshi kurashish to‘g‘risida”gi qonun me’yorlariga 
muvofiqlashtirish jarayonlari davom etmoqda.