Buxoro davlat tibbiyot instituti kurbanova gulnoz negmatovna kasbiy pedagogika

12-MAVZU: TESTOLOGIYA VA UNING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI 
Tayanch tushunchalar: 
test, topshiriq, testologiya, oson, produktov, qisman-
izlanishli, kreativ.
 

---

143 
 
12. 1. Testologiyaning rivojlanish tarixi 
Testologiyaning  rivojlanish 
tarixi-rsspublikamiz  mustaqillikka  erishgandan 
so‘ng,  ta’lim  ijtimoiy  soxadagi  ustuvor  yo‘nalish  ekanligi  qayd  etilib,  ta’lim-
tarbiya  jarasni  samaradorligini  orttirish  borasida  salmoqli  ishlar  amalga  oshirildi. 
SHulardan  biri,  oliy  ta’lim  muassasalariga  talabalarni  test  sinovi  orqali  kabul 
qilishni yo‘lga ko‘yilishi sanaladi. Dastlab jahonning rivojlangan mamlakatlarining 
bu sohadagi ilg‘or tajribalari o‘rgapildi va 1992-93 o‘quv yilida mamlakatimizning 
19  ta  oliy  ta’lim  muassasalariga  kabul  tajriba  sifatida  test  sinovlari  asosida  kabul 
qilindi.  Mazkur  jarasnning  samaradorligi  yukori  bo‘lganligini  e’tirof  etgan  xolda 
1993/94 o‘kuv yilida ushbu tajriba barcha oliy ta’lim muassasalariga joriy etildi. 
1996-1997 o‘kuv yilidan boshlab ko‘p variantli test topshiriqlari joriy  etildi va 
ushbu jarasnning samaradorligiga erishildi. 
Testologiyaning  rivojlanishiga  Uzbekistan  Rsspublikasi  Vazirlar  Maxkamasi 
xuzuridagi Davlat test markazi munosib hissa qo‘shgan. 
Hozirgi  kunda  oliy  ta’lim  muassasalariga  talabalarni  test  sinovi  orkali  kabul 
qilishni  individual  tarzda,  ya’ni  xar  bir  abiturient  uchun  alohida  test 
kitobchalarining  tavsiya  etilishi,  olingan  natijalarning  sifat  va  mikdor  jixatdan 
taxlil  etilishi,  asosli  xulosalar  chikarilishi,  xar  bir  o‘quv  fani  bo‘yicha  kiyin 
o‘zlashtiriladigan  mavzularning  aniqlanishi,  uzluksiz  ta’lim  tizimining  o‘rga 
maxsus,  kasb-xunar  ta’limi  va  umumiy  o‘rga  ta’lim  maktablaridagi  tashkil 
etiladigan  ta’lim-tarbiya  jarasnida  yo‘l  qo‘yilastgan  kamchiliklarni  aniqlash  va 
ularni bartaraf etish imkoniyatini yaratdi. 
Testologiyaning  prinsiplari  va  mstodlari  xozirgi  kunda  pedagogika,  tibbist, 
texnika, menedjment soxalarida xam muvaffaqiyatli ko‘llanib kelinmoqda. 
Testologiyani  qo‘llashda  umumiy  xususiyatlar:  testlar  tuzish  mstodikasi, 
samaradorlik,  variativlik,  validlik,  ishonchlilik  bilan  bir  katorda  xar  bir  fan 
soxasining  o‘ziga  xos  xususiyatlari, xususan,  fanning  ta’lim  mazmuni,  testlarning 
mantiqiy tuzilishi, test topshiriqlarini tuzish mstodikasi, test sinovining o‘tkazilish 
maqsadi,  kasbiy  va  umumta’lim  bilimlarni  nazorat  qilish  va  baholash  tartibi  va 
o‘lchovi ham e’tiborga olinishi lozim. 

---

144 
 
Hozirgi zamon testologiya fani amaliy fan bo‘lib, tadqiqotchilar oldiga nazariy 
muammolar, matematik yondoshuvlar, model va metodlarni tavsiya etmoqda. 
Test  metodining  keng  tarkalishi,  rivojlanishi  va  takomillashuviga  uning 
quyidagi afzalliklari: 
•
 
Test  topshiriqlari  tadkikot  maqsadiga  muvofiq  respondentlarning  bilim, 
ko‘nikma va malakalariga aniq baholash imkonini beradi; 
•
 
Ijtimoiy  so‘rovlarda  ishtirok  etgan  ko‘psonli  respondentlarning  fikr  va 
mulohazalarini aniqlash va umumlashtirish imkoniyati mavjud;