Buxoro davlat tibbiyot instituti ichki kasalliklar propedevtika kafedrasi


Fanlararo va fanlar ichra aloqalar



Download 2,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet84/374
Sana11.01.2022
Hajmi2,71 Mb.
#349989
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   374
Bog'liq
terapiyada hamshiralik ishi

 

2. Fanlararo va fanlar ichra aloqalar

 



 

45 


 

 

3.Mashg„ulotning tarkibi 

 

                                 

 

3.1. Nazariy qism 

Auskultatsiya – lotincha suz bulib ya‘ni eshitish deganidir. Auskultatsiya 2 turi mavjud: bevosita 

va bilvosita. 

Bevosita usul - bu bemorni asbob eshitish usuli.  

Bilvosita usulda esa priborlar ishlatiladi (stetoskop, fonendoskop).  

Stetoskopning  birinchi  avtori  Laenek  bulgan.  U  ilmiy  tarzda  auskultatsiyaning  muxim 

tomonlarini kursatib bergan. (stetoskopning turlari, fonendoskopni kursatish). 

Auskultatsiya koidalari: 

Auskultatsiya  kuyidagi  tarzda  utkaziladi.  Auskultatsiya  utkazish  jarayonida  xonada  ortikcha 

shovkin  bulishi  kerak emas.  Auskultatsiya  jarayonida  bemor  yotgan  xolda  yoki  utirgan  xolatda 

buladi. Ogir axvoldagi bemorlar yotgan xolda, imkoniyatli bemorlar utirgan xolda auskultatsiya 

kilinadi. Tanadagi soch tolalari kushimcha shovkinlarni keltirib chikarishi mumkin. 

Auskultatsiya  jarayonida  stetoskop  bemor  tanasiga  zich  kuyilib  eshitiladi.  Agar  stetoskop 

kuchlirok  bosilsa,  bosim  natijasida  eshitilayotgan  shovkinlar  tulkinning  pasayishi  natijasida 

auskultatsiya  past  eshitiladi.  Stetoskop  vrachning  ikkita  barmogi  bilan  zich  bosilib  turiladi. 

Turgan  yoki  utirgan  xoldagi  bemorlarda  diastolik  shovkin  anikrok  eshitiladi  xamda  aorta 

etishmovchiligi  xam.  YOtgan  bemorlarda  mitral  klapanninig  torayishi  Yaxshirok  eshitiladi, 

ayniksa  bemor  chap  yonboshi  bilan  yotgan  bulsa.  Bemorni  tekshirish  jarayonida  vrach  uning 

xolatini uzgartirib kurishi mumkin va nafas jarayonini kuzatadi. 

Hamshira  doimo  esda  saklashi  kerakki,  tekshirish  jarayonida  xar  doim  uzi  urgangan 

fonendoskopdan foydalanishi kerak. SHuni esda saklashi kerakki, boshka fonendoskopda eshitib 

ajratish kiyin buladi. 

Xar bir hamshira etarli darajada nazariy bilimga ega bulishi xamda tez-tez eshitishni mashgulot 

kilib turishi kerak. Auskultatsiya jarayonida  ko`krak nafasining  o`ng  va chap chegaralirini anik 

simetrik  eshitish  kerak.  O`pka  auskultatsiyasi  ma‘lum  rejalarda  olib  boriladi,  buni  ko`krak 

nafasining  o`ng  va  chap  tomonlarini  bir  xil  kurinishda  eshitiladi.  Auskultatsiya  jarayoni 

birinchidan oldindan Yuqoridan o‗mrov osti va o‗mrov usti sohalari eshitiladi, keyin qo‗ltik osti 

qismi sohalari eshitiladi. Undan keyin shu tartibda orqa tomondan eshitiladi. Eshitish jarayonida  

bemorning  chuqur  nafas olmasligini kuzatib turishi kerak. CHunki bu holatda bemorning boshi 

aylanib,  ahvoli  og‗irlashib  qolishi  mumkin.  Nafas  olish  va  chiqarish  jarayonida  simmetrik 

uchastkalarda  normal  shovqinni,  balandligi,  xarakteri,  davomiyligi  bilinadi.  Og‗iz  bilan  nafas 

olinganda  asosiy  nafas  shovkinlari  Yaxshi  eshitiladi.  Kushimcha  shovkinlar  esa  chukur  nafas 

olinganda  eshitiladi.  Normal  odamlarda  asosiy  shovkinlar  alviolyarni,  vizikulyarni  va 

bronxialyarli  shovkinlar  eshitiladi.  Vezikulyar  nafas  olish  fozasida  xavo  alviolyar  devoridagi 

elastik  elementlarni  tebrantirish  xisobiga  sodir  buladi.  Katta  summatsiyadagi  shovkinni 

Yumshok,  esuvchi  va  davomli  shovkinlar  Yuzaga  keltiradi.  Bu  shovkin  xuddi  «F»  xarfini 

aytayotgandek, yoki suYuklik ichayotgandagi tovushni eslatadi. 

Yuqorida  aytib  utilganlar  vezikulyar  nafasning  1chi  fazasi  xisoblanadi.  Nafas  aktidan  keyin 

nafas  olish  boshida  alveolyar  devorining  tebranishi  vezikulyar  nafasning  2chi  fazasini  xosil 

kiladi,  bu  zsa  nafas  chikarish  fazasi  deyiladi.  Nafas  shovkini  nafas  chikarishning  3/1  qismda 

eshitilib, 3/2 qismda eshitilmaydi. 

Vezikulyar  nafaslar  uzgarib  turadi.  Ular  fiziologik  va  patologik  buladi.  Ko`krak  nafasi 

musQo`llarining  kalinlashishi  va  yog  bosishi  tufayli  vezikulyar  nafasning  fiziologik  pasayishi 

sodir buladi. Bu xollarning aksida esa vezikulyar nafasning fiziologik kuchayishi kuzatiladi. 

Kuchli  vezikulyar  nafas  yosh  bolalarda  eshitiladi,  chunki  ularning  ko`krak  kafasidagi  yO`pka 

buladi.  Alveolalar  orasidagi  tusinlar  elastik  buladi,  bu  nafas  pueril  nafas  deyiladi.  Kuchli 




 

46 


jismoniy  mexnatda  xam  vezikulyar  nafas  kuchli  buladi,  u  tez-tez  va  chukur  buladi.  Vezikulyar 

nafasning fiziologik pasayishi va kuchayishi  ko`krak nafasining o`ng va chap tomonlarida 1 xil 

buladi.  Vezikulyar  nafasning  kamayib  ketishi  xavoni  yarim  va  butunlay  O`pkaga  kirmasligi, 

O`pka  qismlishi,  krupoz  pnevmoniyanish  boshi  va  oxirida  sodir  bulishi  mumkin.  Fiziologik 

nafasning kuchayishi mayda bronxiyaning qismlishi tufayli buladi. 

Vezikulyar nafasning 1 turiga  dagal nafas kiradi. Sakkader nafas mayda bronxlarning qismlishi 

tufayli sodir buladi. Bu paytda xavo alviolarga 1 necha kabulda kiradi. 

Bronxial nafas: 

Eshitish shovkini bronxial nafas deyiladi. Bu xodisa xavoni Yutkin va traxeyadan utish xisobiga 

xosil  buladi.  Nafas  chikargandagi  traxeya  bushligidan  utayotgan  xavo  Yuqori  xarakatda  bulib, 

shu  paytda  ovoz  tulkinlari  bronixal  daraxtni  buyicha  tarkaladi.  Xamda  «X»  xarfini  aytilishiga 

uxshaydi. 

Nafas  chikarganda  ovoz  boylami,  nafas  olganga  karaganda  torayib,  ovoz  kuchli,  kupol  va 

davomiy bulib koladi va ovoz larengotraxial bulib koladi. Patologik protsesslar kelib chikkanda 

patologik  bronixal  nafasni  paydo  buladi,  bu  paytda  alveolarda  uzgarishlar  ketadi  O`pka 

tukimasining  kalinlashi,  alveolarda  yalliglanishlar,  kon  va  suYuklik  bulishi  xisobiga  kelib 

chikadi.  Patologik  bronxial  nafas  alveolarni  suYukliklar  bilan  sikilishi  yoki  xavoning  yigilishi 

(plevral  bushlikda)  buladi.  Mana  shunaka  paytda  xavosiz  O`pka  tukimasi  ovoz  pulkini 

utkazuvchi xisoblanadi. O`pkani kattiklanishi O`pkadagi xavo tukimasining birikitiruvchi tukima 

aylanishi  xisobiga  Yuzaga  keladi.  Pnevmoskleroz  yoki  O`pka  bulaklarining  kornifikatsiyasi 

sodir buladi. Patologik bronxial nafasda O`pkaning kattiklashishi tufayli O`pka tukimasining xar 

xil uchastkalarida xar xil ovozlarini keltirib chikaradi. Mana shuni xisobiga xosil bulgan kuchli 

bronxial  nafas  deyiladi.  Bu  nafas  kurpoz  pnevmoniyaning  2chi  stadiyasida  eshitiladi,  bunda 

O`pkaning bir bulagi ishdan chikkanda buladi. Bu bronxial nafas susaygan deyiladi. Bu uchokli 

pnevmoniyada uning bir-biriga yakin joylashganda yoki kushilib ketganda buladi. Amforik nafas 

5-6 sm li sillik devorning xosil bulishi va ularning katta bronxlar bilan kushilishi tufayli kuchli 

rezonans obertoni xosil buladi. Metall nafas:  

Bu shovkin bronxial va metall nafasdan fark kiladi va Yuqori xamda kuchli tembrga ega. Xuddi 

metallga  urilgandek  bulali.  Bu  ochik  pnevmatorksda  eshitiladi.  Bu  plevral  bushlikdagi  xavo 

teshik bilan tashkariga kushilib ketganda eshitiladi.  

Jarangli  xirillashlar  bronxlarda  suYuk  sekret  borligida  eshitiladi.  O`pkadagi  bushlik  ulchamiga 

karab  2  xil  O`rtacha  va  yirik  jarangdor  pufakchalar  ajratiladi.  Jarangdor  xirillashlar  tufayli 

O`pkada  yoki  bronxlarda    shamollashlarni  eshitish  mumkin.  Xamda  umrov  osti  va  kurak  osti 

qismida tuberkulyozli infiltratlar yoki  O`pka teshigi paydo bulishi mumkin. Jarangsiz tovushlar 

bronxdagi  shillik  kavatining  yalliglanishi  va  Yurak  korinchalaridagi  etishmovchiligida  kelib 

chikkan  O`pka  shishlarda  eshitiladi.  Bronx  bushligidagi  pufakchalar  yorilib,  O`pkadan  ko`krak 

kafasiga yoyiladi va "xavoli yostikchalar" paydo bulib, bronx Yullarini berkitib kuyadi.  

                                              




Download 2,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   374




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish