Buxoro amirligidagi harbiy ish haqida ma’lumot berishda – Buxoro xonligi davrida nomuntazam qo‘shin (qora cherik) bo‘lib u ichki va tashqi xavfni bartaraf etishga qodir emasligi, mutazaam qo‘shin tuzish ishini Amir Haydar boshlab berganligi

qism(garnizon boshlig‘i)
•
 Dodxoh-bir necha polk sardori
•
 Parvonachi- qo‘shin sarkardasi
•
 Naqib- harbiy qarorgoh (bugungi til bilan 
aytganda shtab) boshlig‘I
•
Qozi askar- Harbiy qismlarda sodir etilgan 
jinoyat ishlarini, ariza va shikoyatlarni 
ko‘rib chiqqan
•
 Muftiy askar- harbiylar ustidan qozi askar 
chiqargan hukmning shariatga qanchalik 
mosligini tekshirib ko‘rgan
•
G‘ulombachalar- Arkning ichkarisini 
qo‘riqlovchi guruh;
•
 Dumbalapur- sarbozlardan iborat bo‘lib, 
Arkni tashqaridan qo‘riqlovchi qism.
BUXORO AMIRLIGIDAGI HARBIY MANSABLAR
 
 
SAYID OLIMXON 

---

Qo‘qon xonligida harbiy 
ish haqida ma’lumot 
berishda:
Olimxon davrida (1805-yilda xonlikda 10 ming kishilik 
mutazam qo‘shin tuzilganligini, bu qo‘shinning asosini tog‘li 
tojiklar tashkil etib “navkariya” deb atalgan mutazam 
qo‘shin o‘q otar qurollar bilan qurollanganligini bayon 
qilinadi 
Qo‘qon xonligida qo‘shinni o‘sha davr uchun zamonaviy 
qurollar bilan qurollantirishga e’tibor berishgani, 
Xudoyorxon Usmonli Turklar davlatidan sifatli tayyorlangan 
miltiq (vintovka) bilan qurollantirgani haqida ma’lumotlar 
beriladi 
Ayni paytda xonlikda “qilquyruq”, “qoraqozon” va 
“qoracherik” deb atalgan nomuntazam qo‘shin ham saqlab 
qolinganligi tushintiriladi 
Qo‘qon xonligida mutazam qo‘shinga olish meros tarzda 
bo‘lganligi, ya’ni ota vafot etsa yoki harbiy xizmatga 
noloyiq bo‘lib qolsa, o‘rniga o‘g‘li chaqirilganligi, askarlik 
ro‘yxatiga kiritilgan kishi o‘z xohishiga ko‘ra undan 
chiqaolmaganligi haqida ma’lumot berar ekan, xonlikda 
eng og‘ir majburyat sifatida harbiy majburiyat manbalarda 
tilga olinganligi aytib o‘tiladi 
Shunday bo‘lsada oilaning yolg‘iz erkagi harbiy xizmatga 
olinmagan 
Xonlikda harbiy xarajatlarni qoplash uchun aholiga “miltiq 
puli” deb atalgan soliq ham joriy etilganligi aytib o‘tiladi.