Buxglteriya hisobi va audit

6-chizma. Jamg’arma va investitsiya o’rtasidagi muvozanatning klassik 
modeli. 
CHizmadan  ko’rinadiki,  klassik  modelni  tuzishda  tik  o’q  bo’yicha  real  foiz 
stavkasi,  yotiq  o’q  bo’yicha  esa  jamg’arma  va  investitsiya  hajmi  ko’rsatkichlari 
joylashtirilgan. Investitsiya va foiz stavkasi o’rtasida teskari funktsional bog’liqlik 
mavjud:  foiz  stavkasi  qanchalik  yuqori  bo’lsa,  investitsiya  hajmi  shu  qadar  past 
bo’ladi va aksincha. Jamg’arma esa to’g’ri, o’suvchi funktsional bog’liqlikka ega, 
ya’ni  foiz  stavkasining  yuqori  bo’lishi  jamg’arma  darajasining  ham  yuqori 
bo’lishiga olib keladi. Iqtisodiyotdagi investitsiya va jamg’arma hajmlari o’rtasida 
muvozanat  (E  nuqta)ga  erishish  uchun  foiz  stavkasining  r
0 
darajasi  ta’minlanishi 
lozim. Foiz stavkasi darajasining muvozanat darajasidan chetlanishi (r
1
 – past va
 
r
2 
–  yuqori  bo’lgan  holatlar)  investitsiya  va  jamg’arma  hajmi  o’rtasidagi 
muvozanatning  buzilishiga  olib  keladi.  Foiz  stavkasining  r
1
  darajasida  investorlar 
uchun  qulay  narxlarning  vujudga  kelishi  investitsion  resurslarga  bo’lgan  talabni 
oshiradi, biroq bunday darajada jamg’arma uchun rag’bat pasayib ketadi. Natijada 
investitsion  resurslar  taqchilligi  paydo  bo’ladi.  r
2 
darajada  esa  barcha  sub’ektlar 
uchun  jamg’armaning  nafliligi  oshadi,  biroq  bunday  foiz  darajasida  barcha 
investorlar  ham  o’z  faoliyatining  foydaliligini  ta’minlay  olmaydilar.  Natijada 
jamg’armaning ahamiyatli qismi investitsiyalarga aylana olmaydi. 
Keynschilarning investitsiya va jamg’arma o’rtasidagi muvozanat modeli o’z 
tuzilishiga  ko’ra  klassik  modeldan  farq  qiladi.  Bunda  eng  markaziy  nuqta  – 
J.M.Keyns  tomonidan  jamg’arma  foiz  stavkasining  emas,  balki  daromadning 
funktsiyasi deb qaralishi hisoblanadi: 
)
(Y
S
S

. Investitsiya esa, klassik modeldagi 
singari,  foiz  stavkasining  funktsiyasi  deb  olinadi: 
)
(r
I
I

.  YA’ni,  keynscha 
kontseptsiyaning  asosida  jamg’arish  va  investitsiya  darajalarining  boshqa-boshqa 
omillar  ta’sirida  o’zgarishi  yotadi.  Keynscha  modelning  mohiyatini  7-chizma 
orqali izohlash mumkin. 
                                  S,I                                
 
                                                                                           S 
                                                                                ye
F            
 I
F
  
                                                          
 
                                                                    ye                    I 

---

 
148 
                                                                
 
                                     0                               N           F        NI