Buxglteriya hisobi va audit

 
Asosiy tayanch tushunchalar: 
Makroiqtisodiyot – moddiy va nomoddiy ishlab chiqarish sohalarini yaxlit bir 
butun  qilib  birlashtirgan  milliy  iqtisodiyot  va  jahon  xo’jaligi  darajasidagi 
iqtisodiyotdir. 
Milliy hisoblar tizimi – milliy mahsulotni ishlab chiqarish, taqsimlash hamda 
ulardan foydalanishni tavsiflaydigan o’zaro bog’liq ko’rsatkichlar tizimi. 

---

 
135 
YAlpi  milliy  mahsulot  (YAMM)  –  milliy  iqtisodiyotda  bir  yil  davomida 
vujudga  keltirilgan  va  bevosita  iste’molchilarga  borib  tushadigan  pirovard 
mahsulot va xizmatlarning bozor narxlaridagi summasi. 
YAlpi  ichki  mahsulot  (YAIM)  –  yil  davomida  mamlakat  hududida  ishlab 
chiqarilgan pirovard mahsulot va xizmatlarning bozor narxlaridagi qiymati. 
Sof  milliy  mahsulot  (SMM)  –  amortizatsiya  ajratmalari  summasiga 
kamaytirilgan  YAIM  sifatida  chiqib,  tarkiban  milliy  daromad  va  egri  soliqlardan 
iborat bo’ladi. 
Milliy  daromad  –  yangidan  vujudga  keltirilgan  qiymat  bo’lib,  SMMdan  egri 
soliqlarni chiqarib tashlash yo’li bilan aniqlanadi. 
SHaxsiy daromad – milliy daromaddan ijtimoiy sug’urta ajratmalari, korxona 
foydasidan  olinadigan  soliqlar  va  korxonaning  taqsimlanmaydigan  foydasini 
chiqarib  tashlash  hamda  aholi  qo’liga  kelib  tushadigan  ijtimoiy  to’lovlar 
summasini qo’shish yo’li bilan aniqlanadi. 
Nominal YAIM – joriy narxlarda hisoblangan YAIM. 
Real  YAIM  –  narxlarning  o’zgarishini  hisobga  olib,  o’zgarmas  yoki  qiyosiy 
narxlarda hisoblangan YAIM. 
Qo’shilgan qiymat – ishlab chiqarilgan mahsulot qiymatidan sotib olingan va 
unumli iste’mol qilingan xom ashyo va materiallar qiymati chiqarib tashlangandan 
keyin qolgan qismining bozor qiymati. 
Oraliq  mahsulot  –  ishlov  berish,  qayta  ishlash  va  qayta  sotish  maqsadlarida 
sotib olingan mahsulotlar. 
Pirovard mahsulot – ishlab chiqarish jarayoni yakunlangan, shaxsiy va unumli 
iste’mol qilishga tayyor bo’lgan mahsulotlar. 
Xufyona  iqtisodiyot  –  YAIMni  ishlab  chiqarish,  taqsimlash  va  undan 
foydalanishning rasmiy iqtisodiyotdan yashirin qismi.