Buxglteriya hisobi va audit

4-MAVZU. TOVAR-PUL MUNOSABATLARI RIVOJLANISHI BOZOR 
IQTISODIYOTI SHAKLLANISHI VA AMAL QILISHINING ASOSIDIR  
Reja: 
1.  Natural  ishlab  chiqarishdan  tovar  ishlab  chiqarishga  o’tish  va  uning 
rivojlanishi. 
2. Tovar va uning xususiyatlari. 
3.  Qiymatning  mehnat  nazariyasi  va  keyingi  qo’shilgan  miqdor  nafliligi 
nazariyalari. 
4. Pulning kelib chiqishi, mohiyati va vazifalari. 
 
Oldingi  mavzularda  ishlab  chiqarishning  umumiy,  hamma  bosqichlariga  xos 
bo’lgan qonun-qoidalari va tushunchalarini, ijtimoiy tizimlar va mulk shakllarining 
o’zgarib turishini ko’rib chiqdik. Lekin, ayrim iqtisodiy jarayonlar tarixiy tavsifga 
ega bo’lsada, uzoq davrlar davomida saqlanib qolishi mumkin. Jumladan, insoniyat 
tarixiy  taraqqiyotining  ko’pgina  bosqichlarida  ijtimoiy-iqtisodiy  shakllarning 
ayrim  turlari  uzoq  vaqt  mavjud  bo’ladi.  Masalan,  ibtidoiy  jamoa  tuzimi 
yemirilayotgan sharoitdayoq vujudga kelgan tovar ayirboshlash bir ishlab chiqarish 
usulidan  boshqasiga  o’tib,  bir  necha  ming  yillardan  beri  amal  qilib,  rivojlanib 
kelmoqda.  
SHu  bilan  birga  biron-bir  ijtimoiy-iqtisodiy  shaklning  turli  tarixiy  davr 
sharoitidagi  mazmuni,  o’rni,  roli  va  ijtimoiy  oqibatlari  ko’p  jihatdan  turlicha 
bo’ladi.  Lekin  ularning  umumiy,  eng  xususiyatli  belgilari  saqlanib  qoladi.  SHu 
sababli  mavzuni  ijtimoiy  xo’jalik,  ya’ni  ijtimoiy  ishlab  chiqarish  shakllarini  tahlil 
qilishdan  boshlaymiz.  Keyin  tovar  va  uning  xususiyatlari,  tovar  qiymatining 
miqdori,  uni  aniqlashga  bo’lgan  yondoshuvlar,  pulning  vujudga  kelishi,  mohiyati 
va vazifalari yoritiladi.