Buxglteriya hisobi va audit

5-chizma. Naqd va kredit pullarning xususiyatlari. 
Bundan ko’rinadiki, pul kapital sifatida muomalada bo’ladi, unga qo’shimcha 
ijtimoiy  vazifa  yuklatiladi.  Endi  u  daromad  keltiradigan  maxsus  vositaga 
aylanadi.
28
 
SHunday qilib, tovar ayirboshlash, ishlab chiqarish va pulning kelib chiqishi 
hamda tovar-pul muomalasining rivojlanishi bozor va bozor iqtisodiyotining kelib 
chiqishiga sabab bo’ldi va uning rivojlanishiga shart–sharoit yaratdi.  
 
Asosiy tayanch tushunchalar: 
Natural ishlab  chiqarish  -  bunda  mehnat mahsulotlari ishlab  chiqaruvchining 
o’z ehtiyojlarini qondirish, ichki xo’jalik ehtiyojlari uchun mo’ljallanadi. 
Tovar  ishlab  chiqarish  - bunda tovarlar o’zining iste’moli  uchun  emas,  balki 
bozorda  sotish,  ayirboshlash  uchun  va  boshqalarning  iste’molini  qondirish 
maqsadida ishlab chiqariladi. 
Tovar  -  biron-bir  naflilikka  va  qiymatga  ega  bo’lgan,  ayirboshlash  uchun 
yaratilgan mahsulotdir. 
Naflilik  -  tovarlarning  kishilarning  biron-bir  narsaga  bo’lgan  ehtiyojini 
qondirish layoqati. 
Almashuv  qiymati  -  bu  biror  turdagi  iste’mol  qiymatning  boshqa  turdagi 
iste’mol qiymatga ayirbosh qilinadigan miqdoriy nisbati. 
Aniq  mehnat  –muayyan  aniq  iste’mol  qiymatlarni  vujudga  keltiradigan 
mehnat. 
Abstrakt  mehnat  -  mehnatning  aniq  shaklidan  qat’iy  nazar  umuman  inson 
ishchi kuchining sarflanishi, ijtimoiy mehnatning bir qismi. 
Mehnat  unumdorligi  -  ma’lum  vaqt  davomida  ishlab  chiqarilgan  mahsulot 
miqdori  yoki  mahsulot  birligini  ishlab  chiqarish  uchun  ketgan  vaqt  bilan 
aniqlanadi. 
Mehnat intensivligi - mehnatning sarflanish tezligi yoki jadalligi. 
Pul  –  hamma  turdagi  tovar  va  xizmatlarni  ayirboshlashda  umumiy 
ekvivalentlik  rolini  bajaruvchi  maxsus  tovardir.  Qog’oz  pullar  esa  shu  tovar 
pulning vakilidir.