Buxglteriya hisobi va audit

3-chizma. Tovar va xizmatlar nafliligi va qiymatining yaratilishida ishlab 
chiqarish omillarining roli. 
Demak, ishlab chiqarilgan tovarlarning nafliligini yaratishda har uchala omil: 
yer,  kapital,  ishchi  kuchi  qatnashadi,  qiymatni  tashkil  topishida  esa  mehnatning 
o’zi qatnashadi. Bu holat 3-chizmada tushunarliroq tasvirlangan. 
Ishlab chiqarish jarayonining ikki tomonlama tabiati uning natijalarining ham 
ikki tomoni borligini ko’rsatadi. 
 
3. Ishlab chiqarishning umumiy va pirovard natijalari 
Ijtimoiy ishlab chiqarish, ya’ni turli omillarning harakati natijasida juda ko’p 
turdagi  tovarlar  va  xizmatlar  massasidan  iborat  bo’lgan  yalpi  ijtimoiy  mahsulot 
vujudga  keladi.  SHu  yaratilgan  jami  tovarlar  va  xizmatlar,  ya’ni  milliy 
mahsulotning  yil  davomidagi  yig’indisi  mamlakat  bo’yicha  ishlab  chiqarishning 
umumiy natijasi bo’lib hisoblanadi.  
Barchamizga  ma’lumki,  2008  yilda  mamlakatimizda  iqtisodiy  islohotlarni 
chuqurlashtirishning eng ustuvor yo’nalishlari belgilab berilgan edi. Ushbu ustuvor 
yo’nalishlardan  kelib  chiquvchi  vazifalarni  amalga  oshirishda  salmoqli  natija  va 
sezilarli o’zgarishlar qo’lga kiritildi: iqtisodiyotning yuqori barqaror sur’atlar bilan 
o’sishi  va  makroiqtisodiy  mutanosibligi  ta’minlandi,  ishlab  chiqarishni  tarkibiy 
o’zgartirish va modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilash ishlari davom 
ettirildi. 
2008  yilda  AQSHda  boshlangan  jahon  moliyaviy-iqtisodiy  inqirozi  ko’plab 
mamlakatlar  qatori  O’zbekiston  iqtisodiyotiga  ham  o’z  ta’sirini  o’tkazmay 
qolmadi.  Inqirozning  salbiy  ta’siri  butun  iqtisodiyotimizning  mutanosib  va 
samarali  rivojlanishida  ko’plab  muammolarni  vujudga  keltirdi.  «Lekin,  yuzaga 
kelgan  barcha  muammo  va  qiyinchiliklarga  qaramay,  xalqimizning  fidokorona 
mehnati  va  amalga  oshirilgan  tadbirlar  evaziga  2008  yilda  iqtisodiyotimizning 
Яратилган товар ва хизматлар 
Нафлиликнинг яратилишида 
қатнашади 
Қийматни ташкил топишида 
қатнашади 
Ер 
Капитал  
Ишчи 
кучи 
меҳнати 
Меҳнат 
Аниқ меҳнат 
билан ўтказил 
ган ишлаб 
чиқариш воси 
талари қиймати 
Абстракт 
меҳнат билан 
яратилган 
янги қиймат 

---

29 
 
nafaqat barqaror faoliyat ko’rsatishiga, balki uning yuqori o’sish sur’atlarini izchil 
ta’minlashga erishdik»
10
. 
Jumladan,  2008  yilda  yalpi  ichki  mahsulotning  o’sish  sur’atlari  9  foizni 
tashkil etdi (1-diagramma).  
1-diagramma