Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

10-МАVZU. BUXGALTERIYA BALANSI 

Mavzuga doir atamalar:

 balans, texnollogik balans, iqtisodiy balans, balans 

qismlari,  balans  bо‘limlari,  aktiv,  passiv,  aktivlar,  uzoq  muddatli  aktivlar,  joriy 

aktivlar, passivlar, uzoq  muddatli  qarzlar, uzoq  muddatli  kreditlar, qisqa  muddatli 

kreditlar, qisqa muddatli qarzlar balans moddasi, majburiyatlar. 

 

1. BALANS HAQIDA TUSHUNCHA.

 

Balans fransuzcha sо‘zi bо‘lib tarozi, ya’ni tenglik ma’nosini bildiradi.  

---

227 

 

 

 

8-chizma. Balans ma’nosini ифоdaловчи белги. 

 

Balans  sodir  bо‘ladigan  voqealiklarga,  ularning  alohida  tomonlarini 

(jihatlarini)  bir-biriga  qarshi  qо‘yish  yoki  solishtirish  yо‘li  bilan  baho  berish 

tizimidir. 

Takror  ishlab  chiqarish  jarayonini  aks  ettirishi  bо‘yicha  iqtisodiyot 

tarmoqlarida  qо‘llaniladigan  balanslar  texnollogik  va  iqtisodiy  balanslarga 

bо‘linadi. Texnollogik  balanslar  aniq  turdagi  mashulotlarni  ishlab  chiqarishini  va 

ularning iste’molini muvofiqlashtirish uchun xizmat qiladi. 

Texnollogik  balanslar  mehnat  resurslari,  mehnat  buyumlari  (xom  ashyo, 

yoqilg‘i,  materiallar),  mehnat  qurollari  (mashinalar,  jihozlar,  priborlar)  hamda 

iste’mol  buyumlari  (oziq-ovqatlar,  kiyim-kechaklar,  poyafzallar)  balanslaridan 

tashkil topadi. Odatda texnollogik balanslar natura shaklida tuziladi.  

Iqtisodiy  Buxgalteriya  balanslari  vazirliklarni,  byudjet  muassasalarini, 

banklarni va boshqa shu kabi xо‘jalik yurituvchi subyektlarni balanslaridan tashkil 

topadi.  

Xalq xо‘jaligining yig‘ma moliya balanslari, xalq xо‘jaligi resurslarini kelish 

manbaalarini,  ishlab  chiqarish  hajmini,  uning  o’sish  dinamikasini  hamda  jami 

ijtimoiy  mashulotni  va  milliy  daromadni  iste’mol  qilishni,  jamg‘arishni 

shuningdek moddiy boyliklar hajmini, tarkibini, ularni shaxsiy va ijtimoiy iste’mol 

qilishni kо‘rsatib beradi. Ular yig‘ma xalq xо‘jaligi va yig‘ma moliya balanslaridan 

tashkil topadi. 

 

 

---

228