Buxgalteriya va audit kafedrasi

Milliy hisoblar tizimida makroiqtisodiy ko’rsatkichlar

 
Makroiqtisodiy  miqdor  ko’rsatkichlari  o’rtasidagi  o’zaro  bog’liqlikni  milliy 

hisoblar tizimi orqali quyidagicha ifodalash mumkin;

 
1) Barcha  tarmoqlarning  yalpi  ishlab  chiqarishi  –  oraliq  iste’mol    =    Yalpi 

ichki mahsulot. 
2) Yalpi ichki mahsulot  - amortizatsiya  = sof ichki mahsulot. 
3) Sof ichki mahsulot – biznesga egri soliqlar = milliy daromad 
4) Milliy  daromad  –  ijtimoiy  sug’urtaga  badallar  –  korporatsiya  foydasiga 
soliqlar – korporatsiyani taqsimlanmagan foydasi + transfert to’lovlari  =  shaxsiy 
daromad. 
5) Shaxsiy daromad – yakka tartibdagi soliqlar  =Ixtiyordagi daromad. 
Milliy daromad - bu, milliy ishlab chiqarishdan olingan daromad yoki ijtimoiy 
ishlab chiqarishdagi barcha daromad turlarining yig’indisidir. 
Yalpi milliy daromad quyidagicha hisoblanadi ;  
 
YaMD  =  YaIM  +  horijdan  olingan  omilli  daromadlar  –  horijliklarning  ushbu 
mamlakat hududidan olgan omilli daromadlari. 
Shaxsiy  daromad  va  milliy  daromadning  bir-biridan  shunisi  bilan  farq  qiladiki, 
ishlab  chiqarishda  mehnat  qilish  evaziga  olingan  daromadlarning  bir  qismi  ( 
ijtimoiy  sug’urtalar  to’lovlari,  korporatsiya  foydasiga  soliq  va  korporatsiyaning 
taqsimlanmagan foydasi ) amalda bevosita uy xo’jaligiga tushmaydi. Uy xo’jaligi 
hisobiga to’g’ri keladigan daromadlarning bir qismi, masalan, (transfert to’lovlari) 
-  mehnat  natijalarini  bildirmaydi.  Transfert  to’lovlariga  -  sug’urta  tashkilotlari 
tomonidan to’lanadigan, ya’ni qarilikda va baxtsiz xodisalarga shuningdek ijtimoiy 
dasturlarga  asoslangan  holda  ishsizlarga  to’lanadigan  nafaqalar,  nogironlarga 
to’lanadigan har xil to’lovlar, ishsizlarga va pensionerlarga to’lanadigan nafaqalar, 
iste’molchilar va davlat tomonidan to’lanadigan foiz to’lovlari va boshqa to’lovlar 
kiradi. 
Shaxsiy  ixtiyordagi  daromad  deb  individual  soliqlarni  to’lagandan  keyingi 
daromadlarga  aytiladi.  Individual  soliqlar  -  daromad  solig’i,  xususiy  mol-
mulklarga va meros qolgan mulklarga solinidagan soliqlardan iborat.