Buxgalteriya lit

Moliya hisobi operatsiyalarini nazorat qilishga quyi-
dagilar  kiradi:
— birlamchi hujjatlar bilan bank hujjatlari summalari
mosligini nazorat qilish;
— bankdan olingan sof pullarning maqsadga muvofiq
sarflanishini nazorat qilish;
—  bajarilgan  ishlar  va  xizmatlar  uchun  o‘tkazilgan
summalarning to‘g‘riligini nazorat qilish;
— hisob beruvchi shaxslarga avans berishda ularning
o‘tkazilgan summalarining to‘g‘riligini nazorat qilish;
— kassa hujjatlari bilan sotilgan mahsulot va mate-
riallarni tekshirish bilan nazorat qilish.
Axborotlarni markazlashtirilgan holda qayta ishlashda
ularni sistemaga solish bo‘yicha ancha yutuqlarga erishildi,
ammo operativ holatda kerakli axborotlarni shakllantirish
murakkabligicha  qoldi.  AIJ  shartida  kerakli  sistemaga
solingan  axborotni  videogramma  yoki  mashinogramma
holatida tez olish mumkin.

---

181
Birinchi  ma’lumotlarni  hisobga  olish  va  kerakli
axborotlarni sistemaga solish sinxron bajariladi.
Kerakli hujjatlar disklarda shakllanishi va saqlanishi
mumkin.
Axborotni  ko‘rsatishga,  tashkil  qilishga  quyidagi
prinsiplar qo‘yilishi mumkin:
— hisobga olish ishini ko‘rsatish jarayoni bilan umum-
lashtirish;
— ko‘rsatilishi kerak bo‘lgan axborotni hisob ishi olib
borilishiga kerakligi bo‘yicha chegaralash;
— foydalanuvchi  hujjatni  qulay  ko‘rsatishni  tanlab
olish.
AIJ  sharoitida  foydalanuvchi  harakat  holatlarida
normativ  va  uslubiy  materiallardan  chetga  chiqishda
cheklanadi.
Sistema ma’lumotlar berish bilan foydalanuvchiga tan-
lab olish imkoniyatini yaratadi. Тashkiliy-uslubiy ishlarni
bajarishda ikki yo‘nalishni ajratib ko‘rsatish mumkin.
Birinchi yo‘nalishga AIJ funksiyalariga kiruvchi ish-
larni o‘z vaqtida va sifatli bajarish kiradi. Bu muammoni
yechishda EHM quyidagilarni ta’minlaydi:
—  ishlarning  ketma-ketligi,  to‘g‘riligini  avtomatik
nazorat qilish va blokirovka qilish;
— alohida AIJ lardagi ishlarni koordinatsiya qilish;
— hujjatlar aylanish jadvalini avtomatik nazorat qilish;
—  kalendar  jadvali  bo‘yicha  (hujjatlar)  ish  bajarili-
shini avtomatik nazorat qilish.
Ikkinchi yo‘nalishga sistemani instruktiv-uslubiy axbo-
rotlar  lavozim  instruksiyalari,  hujjatlar  aylanish  jadvali
va boshqalar bilan ta’minlash kiradi.
Ma’lumot axborotlaridan foydalanishni aktiv va passiv
yo‘llariga ajratish mumkin.
Aktiv  yo‘lida mashina  foydalanuvchi  xatosini topib,
kerakli yo‘riqnomani ekranga yoki qog‘ozga chiqarib beradi.

---

182
Passiv yo‘lida esa yo‘riqnoma olishni foydalanuvchining
o‘zi hal qiladi.