Buxgalteriya hisobi va statistika

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI

“BUXGALTERIYA HISOBI VA STATISTIKA” KAFEDRASI

“Ro`yxatga olindi” “Ro`yxatga olindi”

“Iqtisodiyot va turizm” Buxgalteriya hisobi va statistika
fakulteti kafedrasi


-------------------------- --------------------------
“____”___________ 2022 yil “____”___________ 2022 yil


«INVESTITSION LOYIHALAR TAHLILI» FANIDAN


«O'ZGARUVCHI VA O'ZGARMAS XARAJATLARNI ANIQLASH» MAVZUSIDAGI


BAJARDI:
60412400 – agrobiznes va investitsion
faoliyat ta`lim yo’nalishi
2-bosqich talabasi
________________________


ILMIY RAHBAR:
“buxgalteriya hisobi va statistika”
kafedrasi
_______________________


Buxoro 2022

O'zgaruvchi va o'zgarmas xarajatlarni aniqlash


Kirish …………….…………………………………………………3
I BOB O'ZGARUVCHAN VA O`ZGARMAS XARAJATLAR HAQIDA UMUMIY TAVSIF

1. 
   O'zgaruvchan xarajatlar haqida tushuncha …………………..…….7
   
2. 
   O'zgarmas xarajatlarni hisoblash formulasi ……….….………..….12
   
3. 
   O'zgaruvchan xarajatlarni kamaytirish usullaridan foydalanib hisoblash ………………………………………………………..…………...15
   

II BOB IQTISODIY ISHLAB CHIQARISH XARAJATLARI.

1. 
   Iqtisodiy xarajatlar va ularning turlari ……………………………..28
   

2.2 Ishlab chiqarish xarajatlarining tarkibi …………………………….32


Kirish
Insoniyat yaratilibdiki u yashash uchun hayotini yaxshilash maqsadida, asirlar davomida rivojlanib kelyabdi. Yildan yil hayot tarzimiz yaxshilanishi uchun yangidan-yangi texnika texnologiyalar yaratilmoqda va ular allaqachon biz uchun oddiy xayotiy buyumlarga aylangan. Inson yashashi uchun ovqatlanishi, kiyinishi, shuningdek, uy-joy, ro'zg'or buyumlari, turli jihozlarga ega bo‘lmog‘i zarurdir. Bu zarur hayotiy vositalarning barchasi inson mehnati bilan yaratiladi. Kimdir g‘alla yetishtiradi, kimdir un tayyorlaydi, kimdir bu undan non ishlab chiqaradi, kimdir paxta xom ashyosi yetishtiradi, kimdir paxtadan tola ishlab chiqaradi, yana kimdir toladan ip qilib to‘qiydi, kimdir kiyim-kechak tikadi va hokazo. Shunday qilib, insoniyat iste’mol qilmasa yashay olmaganidek, ishlab chiqarmasdan ham tura olmaydi. Shuning uchun insoniyat taraqqiyotining hamma bosqichlarida va barcha zamonlarda, barcha mamlakatlarda inson hayotining asosini moddiy ne’matlar ishlab chiqarish va xizmatlar ko‘rsatish tashkil etadi, ishlab chiqarish jarayonida sodir bo`ladigan munosabatlar ayirboshlash, taqsimot va iste’mol jarayonlarida bo`ladigan munosabatlarga yo`nialish beradi va ta’sir qiladi. Ishlab chiqarish bo`lmasa, ayirboshlanadigan, taqsimlanadigan narsaning o‘zi bo`lmaydi. Chunki ishlab chiqarish jarayonida qanday shakldagi munosabatlar sodir bo'lsa, boshqa fazalardagi munosabatlar ham shunday shaklda sodir bo'ladi. Shuning uchun ishlab chiqarish jarayonidagi munosabatlarni bilmaslik ko'pgina chalkashliklarga olib keladi. Ishlab chiqarishda faqat mahsulot ishlab chiqariladi. Ular sotilib taqsimlangandan keyingina turli ko'rinishdagi daromadlar shakllanadi. Shuning uchun biz ishlab chiqarish jarayonida sodir bo'ladigan munosabatlarni o'rganish ilmiy va uslubiy ahamiyatga ega deb o'ylaymiz va shunga ko'ra, bu jarayonni batafsil ko'rib chiqish zarur deb hisoblaymiz. Mustaqil ishda o'zgaruvchi va o'zgarmas xarajatlarning iqtisodiy mazmuni va mohiyati tavsiflanadi. O’zgaruvchi xarajatlar- ishlab chiqarish hajmining o’zgarishiga ta’sir qiladigan xarajatlarga aytiladi.
O’zgaruvchi xarajatlar-ishlab chiqariladigan tovar miqdorini oshishiga yoki kamayishiga ta’sir qiladi va ishlab chiqarish xajmi o’zgarishiga bog’liklikda o’zgaradi. Unga xom ashyo, material, yonilg’i-transport xizmati, ishchilar ish xaqi va shu kabilarga qilinadigan sarflar kiradi.