Buxgalteriya hisobi va audit t’alim

Passiv schyot (P) - majburiyatlar va kapitalni hisobga olish uchun modjallangan schyot bodib, majburiyatlar va kapitalning qoldigd hamda ko’payishi uning kreditida, kamayishi esa debetida aks ettiriladi. Passiv schetlarda esa xo‘jalik mablagdari manbalarining mavjudligi va harakati hisobga olinadi. Passiv schetlarning qoldiqlari schetning kreditida aks ettiriladi. Passiv schetlar joriy hisobda balansning passiv moddalariga asosan ochiladi: Passiv schet chizmasi Debet Kredit
Kontr-aktiv schyot (KA) - bu qoldigd, uning bilan bogdiq bo’lgan aktiv schyot qoldigddan ayirib tashlanadigan, moliyalanadigan hisobotda aktivlarning sof qiymatini aks ettirish uchun modjallangan schyot. Kontr-passiv schyot (KP) - bu qoldig’i, uning bilan bog’liq bo’lgan passiv schyot qoldig’idan ayirib tashlanadigan, moliyalanadigan hisobotda majburiyat yoki kapitalning sof qiymatini aks ettirish uchun mo’ljallangan schyot. Tranzit schyotlar (T) - bu moliyalanadigan natijalar to’g’risidagi hisobotda aks ettiriladigan daromadlar va xarajatlarni hisobga oladigan vaqtinchalik schyotlar bo’lib, ular hisobot davri davomida ishlatiladi, lekin hisobot davri oxirida yopiladi va qoldiq qolmaydi. .
Buxgalteriya hisobi amaliyotida «qoldiq» so‘zining o‘rniga ko‘pincha «saldo» so‘zi ishlatiladi. «Saldo» italyancha so‘z boTib, aynan tarjimasi «hisob-kitob» degan ma’noni bildiradi.
Schet bo‘yicha hisobot davrining boshiga bodgan qoldiq boshlang‘ich saldo deb ataladi. Schet bo‘yicha hisobot davrining oxiriga.bodgan qoldiq oxirgi saldo deb ataladi.
Buxgalteriya hisobida ikki yoqlama Yozuvning mohiyati Shundaki, har bir xo‘jalik muomalasi, u qanday turdagi balans o‘zgarishiga olib kelishidan qat’iy nazar, bir vaqtda va o‘zaro aloqador holda, bir xil summada bir schetning debet tomonida va ikkinchi schetning kredit tomonida aks ettiriladi.
Buxgalteriya hisobida bir schetning debetida ikkinchi schetning kreditida aks ettirilishiga oddly Yozuv deyiladi. Ayrirn xo‘jalik muomalalari xususiyatiga ko‘ra bir schetning debetida va bir necha schetning kreditida yoki aksincha aks ettiriladi. Bunday buxgalteriya Yozuvini buxgalteriya hisobida murakkab Yozuv deyiladi.
Schetda yangi qoldiq chiqarish uchun avvalo uning debeti va kreditidagi summalarni jam lash zarur. Debet bo‘yicha jami summa (boshlang‘ich qoldig‘isiz) schetning debet oboroti, kreditning jami summasi (boshlang‘ich qoldigdsiz) kredit oboroti deyiladi.
Har qanday aktiv yoki passiv schet bo'yicha oxirgi qoldiqning matematik modeli ikki variantda bodishi mumkin. Birinchi variant. Boshlangdch qoldiq (saldo) debet bodib, kredit oboroti boshlang‘ich qoldiq va debet summasidan kichik bodganda. Unda matematik model qo‘yidagicha bodadi:
S'dt+DO,0-KOt0=S"dt,
Agar kredit oboroti boshlangdch debet qoldiq va debet oboroti summasidan katta bodsa, u holda qoldiq kreditda qoladi; Ikkinchi variant. Boshlangdch qoldiq (saldo) kreditda bodib, debet oboroti esa boshlangdch kredit qoldiq va kredit oboroti summasidan kichik bodganda, uning matematik modeli qo‘yidagicha bodadi:
^ S’kt+KOto-DO,0=S"kt