«buxgalteriya hisobi va audit» kafedrasi «buxgalteriya hisobi»

9. Ёрдамчи ишлаб чиқариш харажатлари ҳисоби
Корхонада асосий фаолиятнинг нормал давом этишини таъминлаш мақсадида ёрдамчи ишлаб чиқаришлар ташкил этилади. Ёрдамчи ишлаб чиқаришларга қуйидагилар киради:
- турли хил энергия, электроэнергия, газ ва бошқалар билан хизмат кўрсатиш;
- транспорт хизматини кўрсатиш;
- асосий воситаларни таъмирлаш;
- инструментлар, қурилиш деталларини тайёрлаш ва қурилиш материалларини бойитиш;
- ёғоч тайёрлаш ва ёғоч арралаш;
- қишлоқ хўжалик маҳсулотларини тузлаш ва консервалаш.
Ёрдамчи ишлаб чиқаришлар фаолиятини бухгалтерияда ҳисобга олиш учун қуйидаги счётлар очилган:
2310-«Ёрдамчи ишлаб чиқариш».
Бу счёт актив бўлиб, дебетида ёрдамчи ишлаб чиқаришлар бўйича қилинган харажатлар, кредитида эса ишлаб чиқариши тугатилган маҳсулот, бажарилган иш ва кўрсатилган хизматларнинг ҳақиқий таннархи суммаси акс эттирилади.
2310-счёт дебетланганида қуйидаги счётлар кредитланади:
0211-0299 - счётлар - ёрдамчи ишлаб чиқаришларда фойдаланилаётган асосий воситаларга ҳисобланган эскириш суммасига;
1010, 1070, 1090 -счётлар - ёрдамчи ишлаб чиқариш эҳтиёжлари учун сарфланган материал суммасига;
1610- счёт - материаллар қийматидаги фарқлар ҳисобдан чиқарилганида;
2510- счёт - умумишлаб чиқариш харажатларининг бир қисми ёрдамчи ишлаб чиқаришларга ўтказилганида;
2610-счёт - бракдан кўрилган йўқотишлар ёрдамчи ишлаб чиқаришларга ўтказилганида;
3110, 3190-счётлар - келгуси давр харажатлари ҳисобдан чиқарилганида;
6710 - счёт - ишчиларга иш ҳақи ҳисобланганида;
6510-6520 - счётлар - ижтимоий суғуртага ва давлат мақсадли фондларига ажратма ҳисобланганида;
4730-счёт - моддий қийматликларнинг камомади ёрдамчи ишлаб чиқаришларга ўтказилганида.
Ёрдамчи ишлаб чиқариш томонидан тайёрланган маҳсулот, бажарилган иш ва кўрсатилган хизматлар қуйидаги ҳужжатлар асосида расмийлаштирилади:
- юкхатлар - омборга топширилган тайёрланган инструментлар миқдори кўрсатилган ҳолда;
- таъмирланган асосий воситаларни қабул қилиш-топшириш далолатномаси - бажарилган ва топширилган ишлар ҳажмига;
- маршрут варақалар - юк автомобиллари томонидан ташилган юк ҳажмига.
2310-счёт кредитланганда қуйидаги счётлар дебетланади:
1010, 1070, 1090 - счётлар ишлаб чиқарилган эҳтиёт қисмлар ва ишлаб чиқаришдан қайтган чиқитлар киримга олинганида;
2610 - тузатиб бўлмайдиган бракнинг ҳисобдан чиқиши;
2810 - счёт - ёрдамчи ишлаб чиқаришлар маҳсулотининг омборга кирим қилиниши;
5910-счёт - камомад ва нобудгарчиликларнинг акс эттирилиши.
9110, 9130-счётлар - четга жўнатилган маҳсулот, бажарилган иш ва кўрсатилган хизматлар қийматига;
9210, 9220 - счётлар - асосий восита ва номоддий активларни ҳисобдан чиқариш бўйича кўрсатилган хизматлар қийматига;
9410 - счёт - маҳсулот сотишга кўрсатилган хизматлар харажатларини ҳисобдан чиқаришга.
Ёрдамчи ишлаб чиқаришлар харажатлари ҳар бир цех бўйича алоҳида тузиладиган 12-қайдномада юритилади.