Buxgaletriya hisobining predmeti, metodi va uning elementlari

Aktiv 
Passiv 
Mablag’lar turi va 
ularning joylanishi 
Summa 
Mablag’lar manbai va 
ular qanday maqsadga 
atalganligi 
Summa 
Asosiy vositalar 
350000 
Ustav fondi 
400000 
Xom ashyo va materiallar 
100000 
Foyda 
30000 
Kassa 
40 
Bank kreditlari 
20000 
Hisob-kitob schyoti 
49900 
Mol etkazib beruvchi 
50000 
Debitorlar (60) 
60 
- 
- 
JAMI 
500000 
JAMI 
500000 
Ikkinchi muomala. Shunga o’xshagan faqat balansning aktiviga ta’sir qiladigan 
muomalalar amalda ko’plab uchraydi. Sof foydaning bir qismi (10000 so’m) 
hisobidan korxona 
ishining natijalarini yakunlashda qabul qilingan qarorga binoan dargumon qarzlar 
bo’yicha zahira yaratilgan. 
Mazkur muomala korxonaning taqsimlanmagan foydasini 10000 
so’mga 
kamaytiradi, lekin balansda o’ng modda paydo bo’ladi: xuddi shu summaga 
dargumon qarzlar bo’yicha zaxira. Demak, endi foyda miqdori 20000 (30000-
10000) so’mni zahira fondi esa - 10000 so’mni tashkil qiladi. 
Ikkinchi muomala natijasida faqat mablag’lar manbai o’zgaradi. Bir manba 
(foyda)ning kamayishi hisobiga boshqa (zahira fondi) paydo bo’ladi. Bu operatsiya 
faqat passiv va kontraktiv moddalarga tegishlidir. Bunda passivning jami summasi 
o’zgarmaydi. Demak, aktiv va passiv summalaridagi tenglik ham buzilmaydi. 
Ikkinchi muomaladan keyingi balansni tuzamiz: 

---

14 
BALANS 
(ikkinchi muomaladan keyin) 
Aktiv 
Passiv 
Mablag’lar turi va 
ularning joylanishi 
Summa 
Mablag’lar manbai va 
ular qanday maqsadga