Buxdu agranomiya va Biotexnalogiya fakulteti 1-1bio22 guruh talabasi Ismatova Marjonaning sitologiya fanidan mustaqil ishi

Hozirda talab qilinayotgan narsa bu hujayralar mexanizmini to'g’irlovchi dorilarni yaratishdir. Bunda bir qancha yo'nalishlar mavjud:

Hozirda talab qilinayotgan narsa bu hujayralar mexanizmini to'g’irlovchi dorilarni yaratishdir. Bunda bir qancha yo'nalishlar mavjud:

- genetik injeneriya yo'li bilan shish hujayrasi genomiga etishmaydigan antionkogenlarni yuborish yoki onkogenlarni o'ldirish.

-onkooqsillarning patologik faoliyatini susaytirish; ularning noto'g’ri signallarni yuborish qobiliyatini o'ldirish.

• Ko'p hujayrali organizmlarda alohida olingan yoki bir guruh hujayralarning nobud bo'lib turishi (o'limi) bir hujayrali organizmlarning nobud bo'lishi kabi tabiiy holdir. Hujayralarning nobud bo'lishiga morfologik yoki biokimyoviy omillar sabab bo'lishi mumkin. Hujayra o'limining ikki ko'rinishi mavjud: nekroz (yunoncha nekrosis-“nobud bo'lish”) va apoptoz ( yunoncha “tushib qolish”, “parchalanish”). Apoptozni hujayraning programmalashtirilgan o'limi deb ham atashadi.
• Ko'p hujayrali organizmlarda alohida olingan yoki bir guruh hujayralarning nobud bo'lib turishi (o'limi) bir hujayrali organizmlarning nobud bo'lishi kabi tabiiy holdir. Hujayralarning nobud bo'lishiga morfologik yoki biokimyoviy omillar sabab bo'lishi mumkin. Hujayra o'limining ikki ko'rinishi mavjud: nekroz (yunoncha nekrosis-“nobud bo'lish”) va apoptoz ( yunoncha “tushib qolish”, “parchalanish”). Apoptozni hujayraning programmalashtirilgan o'limi deb ham atashadi.

• Nekroz
• Hujayra o'limining bu ko'rinishi hujayra membranasining o'tkazuvchanlik xossasining buzilishi natijasida ichki gomeostazning buzilishi bilan bog’liq bo'lib, hujayra ichidagi ionlar kontsentratsiyasi buzilib, mitoxondriyalar tiklanmas o'zgarishlarga va hamma hayotiy jarayonlarning to'xtashiga olib keladi. Nekroz plazmatik membrananing shikastlanishiga, ko'pgina zaharli moddalar ta'sirida membrananing shimish kuchining pasayishiga, energetik jarayonlarning buzilishiga olib keladi. Bunda plazmatik membrananing o'tkazuvchanlik xossasining ortishi natijasida hujayra ichiga suv kirib, u shishadi, sitoplazmada Na+ va Ca2+ ionlari kontsentratsiyasi oshadi, vakuolyar tizim komponentlari membranalari uzilib sitozolda oqsil sintezi to'xtaydi, lizosoma gidrolazalari sitoplazmaga chiqib hujayra lizislanadi. Sitoplazmadagi bu o'zgarishlar bilan bir vaqtda yadroda ham o'zgarishlar kechadi. Nekrozning o'ziga xos tomoni shundaki unga katta guruh hujayralar uchraydi. Nekrozga uchragan hujayralar leykotsitlar hujumiga uchrashi natijasida to'qimaning shu qismida shamollash jarayonlari rivojlanadi.

• Apoptozga turli tashqi omillar- nurlanish, toksinlar sabab bo'lishi mumkin. DNKda ro'y beradigan qaytmas salbiy o'zgarishlar, mitoxondriyalarda energetik jarayonlarning buzilishi, endoplazmatik to’rda oqsil sintezining to'xtashi ham apoptozni keltirib chiqarishi mumkin.
• Apoptozga turli tashqi omillar- nurlanish, toksinlar sabab bo'lishi mumkin. DNKda ro'y beradigan qaytmas salbiy o'zgarishlar, mitoxondriyalarda energetik jarayonlarning buzilishi, endoplazmatik to’rda oqsil sintezining to'xtashi ham apoptozni keltirib chiqarishi mumkin.
• Apoptoz yo'li bilan ayrim hujayralarning olib tashlanishi –