Burmalar klassifikasiyasi

Burma katta o’qining (uzunligi) kichik o’qiga (eni) nisbati bo’yicha 3 xil bo’ladi.

1). CHiziqli burma. Agar burmaning bo’yi eniga nisbatan 3 barobar katta bo’lsa u chiziqli burma deyiladi (40-rasm, a).

2). Braxishaklli burma. Agar burmaning bo’yi eniga nisbatan 3 barobardan kichik bo’lsa u braxishaklli burma deyiladi (40-rasm, b).

3). Gumbazsifat burma. Agar burmaning bo’yi va eni bir xil bo’lsa u gumbazsifat burma deyiladi.

40 – rasm. Burma o’qlarining nisbati bo’yicha shakllari.

Fleksura. Monoklinal yotgan tog’ jinslari qatlamlarining tizzasimon egilishi natijasida hosil bo’lgan tektonik struktura fleksura deb aytiladi. Fleksura asosan quyidagi eementlardan tuzilgan (41-rasm).


41 – rasm. Fleksura va uning tuzilishi

AB – ko’tarilgan qanot, VG – tushgan qanot, BV – ulovchi qanot,  - ulovchi qanotning qiyalik burchagi, a – ulovchi qanotning vertikal amplitudasi.

Qiya holda yotgan tog’ jinslari qatlamlarida keng tarqalgan fleksuralar muvofiq va nomuvofiq holda yotishi mumkin. Agar fleksuraning ko’tarilgan, tushgan va ulovchi qanotlari bir tomonga yo’nalgan bo’lsa bunday fleksuralar muvofiq, agar fleksuraning ko’tarilgan va tushgan qanotlari bir tomonga yo’nalgan, ulovchi qanoti esa boshqa tomonga yo’nalgan bo’lsa bunday fleksuralar nomuvofiq fleksuralar deyiladi. Agar fleksuralar gorizontal tekislikda uchrasa ularni gorizontal fleksuralar deyiladi.

Fleksuralar har xil shakl va o’lchamlarga ega bo’lib, keng tarqalgan. Ular asosan platformalarda cho’kindi qobiqida ko’p uchraydi. Fleksuralarning ko’tarilgan va tushgan qanotlarining uzunligi bir necha o’n kilometrni, ulovchi qanoti esa bir necha 100 metrni tashkil qilishi mumkin. Burmalangan o’lkalarda fleksuralar burma qanotlarida hosil bo’ladi va ularning uzunligi platformalardagilarinikiga qaraganda kichik bo’ladi.

Fleksuralarni hosil bo’lishiga qarab 2 xil bo’ladi. 1. CHo’kindi hosil bo’lish prosessidan keyinroq hosil bo’lgan fleksuralar. 2. CHo’kindi hosil bo’lish prosessi bilan bir vaqtda hosil bo’lgan fleksuralar.

CHo’kindi hosil bo’lish prosessi bilan bir vaqtda hosil bo’lgan fleksuralarning bir qanotida jinslarning qalinligi ikkinchisiga qaraganda ancha katta bo’ladi. Bunday fleksuralar asosan burmachan o’lkalarda ko’p tarqalgan. Ikkinchi turdagi fleksuralarda esa bu farq kuzatilmaydi