Бурғилаш тизмаси ҳақида умумий тушунча. Оғирлаштирилган бурғилаш қувурлари

Бурғилаш тизмасини жамлаш ва ишлатиш.
Бурғилаш қувурларини ишлатишга тайёрлаш.

Ҳамма қувурлар ва бириктирувчи элементлар (қулфлар, бириктирувчи муфталар, ўзатмалар), қудуқдаги ишлар учун мўлжалланган жиҳозлар, фойдаланишдан олдин давлат стандартлари, меъёрлари ва техник шартлари бўйича қувур базаларида ташқи текширувдан ўтказилади, асосий ўлчамлари ўлчанади, резьбаларни йўнилиш силлиқлиги резьбали колибридан текширувдан ўтказилади. Асосан резьбали бирикмалари жиддий назоратдан ўтказилади. Резьба силлиқ, ғадир-будир, қирилмаган бўлиши зичлиги ва мустаҳкамлигини бузадиган камчиликлари бўлмаслиги шарт.

Қувур базасида назоратдан ўтган қувур ва қулфлар яроқли деб топилса, ишга туширишдан олдин бўралади ва маҳкамланади. Бўрашдан олдин қувурға резьба ва конуслик бўйича қулф танланади, агарда мос келмаса ечиб олинади.
Қулфларни бураш ва маҳкамлаш иссиқлик ҳолда ўтказилади. Қувурга танланган қулф деталлари бўрашдан олдин махсус ўчоқларда қиздирилади. Қувурларни танасига метчиклар ёрдамида белги қўйилади. Қулф деталлари турига қараб 380 ⁰С дан 430 ⁰С гача қиздирилади.
Қулфларни қувурни резьбасига бўрашдан олдин қувурни 3-4 та ўрамига махсус ёғлар сурилади. Маълумки, қулф қиздирилган, қувур резьбаси мойланган, иссиқлик буғи қулфдан олинади, қулф детали ўчоқдан олинади ва қувурга бўралади.
Иссиқ қулф қувурга шундай бўраладики, уни четки чегараси қувурга қуйилган намунага мос келсин. Қулф детали намуна белгига 1,5-2,0 мм масофа қолгунча буралади.
Бурғилаш тизмаларини ишлатиш .
Янги бурғилаш тизмалари бирга жамланади, қайсики таркиби тўлиқ амортизацияда ишлаши керак. Жамланма бир хил диаметрли бир хил қалинликдаги ва узунликдаги қувурлардан тузилган. Жамланмага бир хил маркадаги ва битта заводда тайёрланган қувурлар ва қулфлар қўшилади.
Жамланма таркиби бурғилаш қувури сони ва уларни узунлиги бўйича чегараланмайди. Жамланмадаги ҳар бир бурғилаш қувурига ўзини тартиби бўйича тартиб рақамлари, ҳамма қувурларга жамланма ичида ўзининг тартиб рақамлари қўйилади. Ҳамма қувурлар маркировкаланади. Маркировкага қуйидагилар киради: жамланма тартиб рақами, пўлат мустаҳкамлик гуруҳи кўрсатгичи, жамланмага охирги йилда киргизилган қувурни саноғи, қувур деворини наминал қалинлиги миллиметрда.
Қувур жамланмаси мустақил ҳисобланади ва ишланади. Бир жамланмадан бошқасига алоҳида бир қувурни ўтказиш тақиқланади.
Ҳар бир бурғилаш ва ОБҚ ларни жамланмасига паспорт-журнал тутилади, қайсики жамланмадаги ҳар бир қувур ҳисобга олинади. Паспорт бир нусхада тузилади ва қувур базасида сақланади. Жамланмада ҳамма қувурлар яроқсиз холга чиқарилгунча хужжат уз кучини йўқотмайди. Қудуқда қувурларни ишлаш жараёнидаги таъмирлаш, авария ва алоҳида қувурни яроқсиз холга чиқарилиши, қудуқ саноғи, қудуқларни ўтишда катнашган жамланма қисми узунлиги, қувурларни ишлаш вақти, қувур қазиш вақти ва ёйилишга ўтказилган пуллар паспортда ёзиб борилади.
Қудуқларни бурғилашда бурғилаш қувурларини иш кўрсатгичи қудуқни қазишда метрда ҳисобланади, қувур ушлаш жамланмалариники эса қудуқ сонига қараб белгиланади.
Қудуқларни қазишда қатнашган қувурларни шартли эскириши килограммда ва сумда ҳисобланиб, шу қудуқни қанча метр қазилганлиги эътиборга олинади.
Шартли ейилиш жамланмаси ҳисобланган пул миқдори қувурнинг биринчи нархига нисбатан 70% - миқдорига етганда ва қувурга бўралган ёки унга пайвандланган қулфларнинг умумий нархига нисбатан 90% миқдорига тенглашгандан сўнг қувурларни яроқсизлиги шартли ейилишига пул кўчириш тўхтайди. Бурғилаш қувурлари хақиқий ҳолатига, кузатув, дефектоскопия ва асбоблар ёрдамида ўлчаш натижаларига асосланиб яроқсиз ҳолатга чиқарилади.
Бурғилаш бригадаси тўғридан – тўғри ишлатиш учун келтирилган қувур, қулф ва бошқа деталларни, етакчи қувурларни ва уларни сифатини паспортига мувофиқ жиддий текширади. Бурғичи уста қудуққа келтирилган қувур жамланмаларини паспорт–журналларидан кучирма яъни талон ва хабарномаларидан узиб олади. Агарда қувурлар, қулфлар, бириктирувчи муфталарда ташқи камчиликлар (ёриқлар, эгриликлар, чангаллар) бўлса қабул қилмайди. Деталлардаги ейилишлар меъёрий чегарадан катта бўлса, яроқсиз деб ҳисобланади ва қувур базасига жўнатилади.
Диаметр бўйича бурғилаш қулфларини бир текисда чегаравий ёйилишлари қуйидагига тенг: 3Н-80-5мм кичик; ЗН-95 ва ЗН-108-6 мм; ЗН-140-7мм; ЗН-172-8 мм; ЗН-197- 9 мм; ЗШ-108-8 мм; ЗШ-118-9 мм; ЗШ-146-10 мм; ЗШ-178 –11мм; ЗШ-203 –12 мм; ЗУ-155-7 мм; ЗУ-185-8 мм.
Бурғилаш майдонига бурғилаш қувурлари жамланмаси келтирилгандан кейин назоратдан ўтказилиб, бурғи устаси қабул килади, бурғилаш бригадаси уларни кўприкка тахлайди. Шу ердан бурғилаш жараёнида свечаларга йиғиш учун олинади.
Қувурларни ниппел резьбасини ҳар хил зарбалардан ҳимоялаш шарт.
Қувурларни қудуқка туширишда тизмани тез тўхтатишга ёки элеваторларни роторга зарба билан қўйишга йўл қўйилмайди, чунки катта динамик юкланмаларни пайдо бўлиши авария ҳолатига олиб келиши мумкин.
Қулф резьбаларини бир текисда ейилишини таъминлаш мақсадида свечаларни кўтаришда ўртадаги (ечилмайдиган) қулфли бирикмаларни охиргиси (ечиладиган) билан алмаштирилади. Ҳар қандай бурғилаш усули қўлланилганда ҳам ГТН-да кўрсатилган бурғига бериладиган ўқ бўйича юкланма меъёридан ошмаслиги керак.
Қудуқни бурғилаш жараёни тугаллангандан сўнг ҳамма свечалардан қулфли резьбалар бўраб ажратилади ҳамда ундаги бор узатмалар, етакчи қувурлардаги ҳимоя қилувчилар ҳам ажратилади.
Ажратилган қувурлар жамланмалари билан тартиб билан тахланади ва резьбалар яхшилаб мойланади. Қувурларни кўпикдан отиш ёки сочилган ҳолда ташиш мумкин эмас. Бурғилаш тизмаларини техник меъёрий қоидалар бўйича тўғри ишлатиш масъулияти бурғичи устага юкланади.
Бурғилаш ишлари таҳлилидан маълумки, бурғилаш тизмалари элементларини синиши билан боғлиқ бўлган авариялар учраб туради. Бурғилаш тизмаларида энг кучсиз жой бурғилаш қувури билан қулфнинг резьбали ва пайвандли бирикмаларида учрайди. Шунинг учун қувурлардаги ва уларни бирикмаларидаги дефект жойлар, ёриқлар, чарчаган ёриқлар дефектоскопия усулида ўрганилади.
ЕКБК (енгил қотишма бурғилаш қувурлари)ни ишлатиш бир қатор мураккабликларга эга. Бурғилаш тизмасини қудуқка туширишда бурғилаш аралашмалари билан етарли даражада жадал тўлдирилмаганлиги ҳолатида унга бир ёки бир нечта қайта қуйириш (қўшиш) клапанлари ўрнатилади. Ушланиб қолган асбобларни чиқариб олишда кислотали ваннадан фойдаланиш тақиқланади. Ювувчи суюқликлардан рН концентрацияси 11- дан катта бўлмаслиги керак.
Қудуқларни қазишда қулфда бирикмаларни бир хилда емирилишини таъминлаш мақсадида икки марта тушириш ва кўтариш жараёнидан кейин ечиладиган ва ечилмайдиган қулфли бирикмалар алмаштирилади. Қудуқда бурғилаш ишлари тугаллангандан сўнг бурғилаш қувури жамланмаси, етакчи қувурлар, оғирлаштирилган бурғилаш тизмаси ва ўзатмалар соғломлаштириш ишларини амалга ошириш учун қувур базасига ташиб келтирилади. Қувур базасида қувурлар лойдан тозаланади, қулф ва ўзатмаларни резьбалари керосин ёки енгил нефт билан ювилади. Ундан кейин дефектоскопия ёрдамида қараб чиқилади, опрессовка қилинади, таъмирлаш кераклилиги, яроқсизлиги аниқланади.
Бурғилаш қувурлари, етакчи қувурлар ва ОБҚ лар таъмир талаб бўлса ёки тузатиш мумкин дефектлари мавжуд бўлса, текшириш учун қувур базасининг таъмирлаш цехига жўнатилади ва у ерда қуйидаги таъмирлаш ишлари амалга оширилади:

• 
  етакчи қувурларни эгрилиги тўгриланади;
  
• 
  деталларни ишланган сиртлари тикланади;
  
• 
  қулф муфталаридаги элеватор таги таянч майдонларини ишланган жойлари тикланади;
  
• 
  қулфларга қаттиқ қотишма халқаларни пайвандлаш;
  
• 
  қувурларга қулфни пайвандлаш;
  
• 
  қувур резьбаларини тиклаш ва ҳакоза.