YO’L LOYIHALANIYOTGAN VILOYAT IQLIMI
SAMARQAND VILOYATI
O'z. Res tarkibidagi viloyat. 1938 yil 15 yanvarda tashkil etilgan. Shim. va g'arbdan Navoiy viloyati, jan.dan Qashqadaryo, jan.sharqdan Jizzax viloyati b-n chegaradosh. RYayd. 16,8 ming km2. Aholisi 2824,9 ming kishi (2004). Tarkibida 14 tuman (Bulung'ur, Jomboy, Ishtixon, Kattaqo'rg'on, Narpay, Nurobod, Oqdaryo, Payariq, Pastdargom, Paxtachi, Samarqand, Toylok, Urgut, Qo'shrabot) (tumanlar haqida alohida maqolalarga qarang; mas, Bulung'ur tumani), 11 shahar (Bulung'ur, Jomboy, Juma, Ishtixon, Kattako'rg'on, Nurobod, Oqtosh, Payariq, Samarqand, Urgut, Chelak), 12 shaharcha (Dahbed, Ziyovuddin, Ingichka, Kimyogarlar, Loyish, Mitan, Mirbozor, Payshanba, Suv Hovuzi, Farhod, Xishrov,Charxin), va 125 ta qishloq fuqarolari yig'ini bor. (2004). Markazi — Samarqand sh.
Iqlimi
S.v.Pomir Olay tog'larining g'arbiy chekkasida, Zarafshon daryosining o'rta qismida joylashgan. Rel`efi, asosan, kenglik bo'ylab cho'zilgan va shim.dan Turkiston tog' tizmalarining tarmoqlari (Nurota tog'i, bal. 2169 m), Oqtog', 2003 m, jan. dan Zarafshon tog tizmalari b-n o'ralgan Zarafshon daryosi vodiysidan iborat. Vodiy sharkdan (750—800 m) g'arbga qarab (350 m) pasayib boradi. Vodiydan shim.ga va jan. ga tomon qiya tekisliklar joylashgan va toglarga yaqinlashganda adirlar boshlanadi. Zarafshon tizmasi (g'arbiy qismi) jan. da Qashqadaryo viloyati b-n bo'lgan chegara bo'ylab cho'ziladi. Bu tizma (2388 m), asosan, paleozoyning kristalli slanetslari va ohaktoshlaridan tarkib topgan. G'arbga tomon tizma astasekin pasayadi va Kattaqo'rg'on jan.da pastbaland tepaliklardan iborat tekislik b-n qo'shilib ketadi. Asosan, qumtosh, slanets va magmatik jinslardan tashkil topgan Nurota tog'i bir nechta yirik orografik birliklarga parchalanib ketgan. Foydali qazilmalardan oltin, kumush, vol`fram rudasi (Ingichka), flyuorit, kvarts, ohaktosh, granit, mergel`, gips, bentonit gili, abraziv materiallar, mineral bo'yoklar, marmar (Omonqo'ton, G'ozg'on, Jom), korund konlari (Nurotaning jan.sharkida); mineral buloqlar bor. Iklimi kontinental, quruq iqlim. Bulutli kunlar kam bo'ladi.Tekisliklarda qish iliq.Yanv.ning o'rtacha t-rasi shim.da —2°, tog'larda —4,8°. Yozi issiq. Iyulningo'rtacha t-rasi 25,9°— 27,8°,
eng past tra —32°, eng yuqori tra 42° (Kattaqo'rg'on). O'rtacha yillik yog'in 282—
459 mm. Yog'inning 80% kish va bahorda yog'adi. Qor 16—20 kungina saqlanadi.
Vegetatsiya davri 324—334 kun. Baland ko'tarilgan sari tra pasayadi. Iklim sharoiti va sugorish S.v.da paxta, tamaki, shaftoli, o'rik, uzum, anjir, anor yetishtirish uchun qulay.
Transporti.
Viloyatda barcha turdagi transportvositalariyaxshirivojlangan. O'zbekiston hududida birinchi t.y. 1888 y. Forob stantsiyasidan (Turkmaniston) Samarqandgacha qurilgan. S.v. hududidan Toshkent—Turkmanboshi, Toshkent—Dushanba, Samarqand—Qarshi, Toshkent—Uchquduq— Qo'ng'irot t.y.lari o'tgan.Viloyat hududidan o'tgan t.y.ning (jami uz. 287,7 km) 50 km elektrlashtirilgan. 2003 y. 30 dekabrdan yo'lovchilar tashuvchi Toshkent— Samarqand elektrpoezdi qatnovi yo'lga ko'yildi. S.v. hududidan Katta O'zbekiston trakti, Zarafshon—Samarqand—Buxoro—Turkmanobod avtomobil` yo'llari o'tadi. Viloyatdagi qattiq qoplamali yo'llarning uz. 4,1 ming km.
Samarqand sh.dagi xalqaro aeroportti Toshkent sh. orkali dunyoning turli
mamlakatlari b-n bog'langan.
Do'stlaringiz bilan baham: |