Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud



Download 2,11 Mb.
bet42/253
Sana16.04.2022
Hajmi2,11 Mb.
#556792
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   253
Bog'liq
Bulardan tashqari, tovush o\'zgarishlarining yana quyidagi ko’rin

Ko‘chirish qoidalari


1. Satrga sig‘may qolgan so‘zlar keyingi qatorga bo‘g‘in asosida ko‘chiriladi: tad-bir-kor, tadbir-kor, kol-lej, ma’-lum, ta’-lim kabi (tutuq belgisi birinchi bo‘g‘inda qoldiriladi).
2. So‘z boshida kelgan yolg‘iz unli hech vaqt yakka o‘zi qoldirilmaydi: e’-lon emas, e’lon, u-ka emas, uka, mudofa-a emas, mudo-faa singari.
3. So‘z tarkibida ikki undosh yonma-yon kelsa, ular keyingi satrga birgalikda ko‘chiriladi: dia-gramma, mono-grafi-ya, foto-grafiya kabi;
4. Sh, ch, ng harflar birikmasi doim birgalikda yoziladi: ko-shona, pu-chuq, de-ngiz kabi.
5. Qisqartma so‘zlar, yil, oy, raqam bilan yozilgan sonlar keyingi qatorga ko‘chirilmaydi: O‘zMU, ToshDU, 2001, 19, XX kabi.
6. 10-“A” sinf, 26-uy,100 gr, 25 sm, 10 mm kabi ko‘rinishdagi birikmalar ham bir-biridan ajratilmaydi.

So‘zlar

Asos

Qo‘shimcha

Aytilishi

Yozilishi

Yozuv tamoyili

Bog‘ga
Uchinchi
Stakan

bog‘
uch
stakan

-ga
-inchi

bog‘ga
uchinchi
istakan

bog‘ga
uchinchi
stakan

fonetik
morfologik
shakliy

Imlo to‘g‘risidagi qonunni ishlab chiqish murakkab jarayon bo‘lib, bir nechta tamoyilga tayaniladi. Bu orfografiya tamoyil (prinsip)i deyiladi.
1. Fonetik yozuv (tamoyil). Bu qoidaga muvofiq ba’zi so‘z va qo‘shimchalarni eshitganimiz bo‘yicha yozish demakdir. Bunda fonetik o‘zgarishlar hisobga olinadi: ko‘k+ga = ko‘kka; ikki+ov = ikkovi; og‘iz+im = og‘zim; so‘ra+q = so‘roq; yosh+a = yasha; kes+dir = kestir; ishlay ber (ishlayver), kela oldi (keloldi).
Kuldir, o‘tkaz, ko‘rgaz, tutqaz, eshittir, oldir (fe’lning orttirma daraja (nisbat) shakli)kabi so‘zlar ham shu tamoyil asosida yoziladi.
2. Morfologik yozuv (tamoyil). Bu qoidaga ko‘ra so‘z asosi va qo‘shimchalar aynan, asliga muvofiq yoziladi: ketti emas ketdi, aytipti emas aytibdi; Toshkenttan emas Toshkentdan; ishka emas ishga; kulub, uchunchi, tug‘uldi emas kulib, uchinchi, tug‘ildi yoziladi.
Qo‘shma va juft so‘zlar ko‘m-ko‘k, qip-qizil (sifatlarning orttirma daraja shakli) kabi sifatlar, har vaqt kabi ravishlar ham morfologik yozuv qoidasi bo‘yicha yoziladi.
Morfologik yozuv eng yеtakchi va asosiy yozuvlardan biri hisoblanadi. Chunki bu tamoyil yozuvda bir xillikni ta’minlaydi.

Download 2,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish