Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud



Download 2,11 Mb.
bet163/253
Sana16.04.2022
Hajmi2,11 Mb.
#556792
1   ...   159   160   161   162   163   164   165   166   ...   253
Bog'liq
Bulardan tashqari, tovush o\'zgarishlarining yana quyidagi ko’rin

So‘z birikmasi va qo‘shma so‘z
1. Dori bosh og‘rig‘ini darrov qoldirdi. «Boshog‘riqni ko‘paytirmang», - dedi rahbarimiz. 2. Qayerdandir oq qushlar uchib keldi. Bola jarohatlangan oqqushni davoladi. 3. Qiziqchi qizil ishton kiygan edi. Qizilishton daraxt po‘stlog‘i orasidagi qurtlarni terib yeydi.4. Qizilurug‘ kechroq unadi, lekin ko‘p hosil beradi. Qizil urug‘dan ungan ko‘chatlar sog‘lom rivojlandi. 5. Maktab direktori kotiba olib kirgan hujjatlarga qo‘l qo‘ydi. Rahimjon ma’yus holda so‘ri suyanchig‘iga qo‘l qo‘ydi.
Bilib oling. So‘z birikmasida ham, so‘zda ham qismlar bir xildagi so‘z turkumlariga oid bo‘lishi, har ikkalasi ham bir xil grammatik shaklga ega bo‘lishi mumkin. Masalan, oq qush – oqqush (har ikkisida ham sifat + ot), suv ilon – suvilon (har ikkisida ham ot + ot). Bu ularning shakliy o‘xshashligidir. Lekin so‘z birikmasidagi qismlar ma’no mustaqilligini saqlagan bo‘ladi. Qo‘shma so‘z tarkibidagi qismlarning ma’nosi esa saqlanmagan bo‘lib, qo‘shma so‘zning umumiy ma’nosi orqali anglashiladi.
So‘z birikmasidagi qismlar orasida grammatik aloqa sezilib turadi, qo‘shma so‘z qismlari orasidagi grammatik aloqa esa yo‘qolgan bo‘ladi.
So‘z birikmasini tashkil qilgan qismlarning har biriga alohida-alohida so‘roq berish mumkin: kitobni (nimani?) o‘qimoq, uydan (qayerdan?) chiqmoq kabi. Qo‘shma so‘zlarga esa yaxlit bir savol berish mumkin: kungaboqar (nima?), kamquvvat (qanday?).
So‘z birikmasining qismlari o‘z mustaqil urg‘usini saqlagan bo‘ladi (uyning eshigi, xatni o‘qidim, tez yugurdi), qo‘shma so‘z umumiy bir urg‘uga ega bo‘ladi (oqko‘ngil, bilakuzuk, Yangiqo‘rg‘on).
Qo‘shma so‘zlarning ko‘pchiligi tarixan so‘z birikmalari asosida yuzaga kelgan.

So‘z birikmasi

Qo‘shma so‘z

oq qush
qizil urug‘
qizil ishton
katta qo‘rg‘on

oqqush
qizilurug‘
qizilishton
Kattaqo‘rg‘on




Download 2,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   159   160   161   162   163   164   165   166   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish