Бухоро мухандислик технология институти "Ilmiy tadqiqot metodologiyasi"

nazariy  tadqiqotda  

tadqiqot  manbaini  o’rganishning  ilmiy-

nazariy  asoslari  qaraladi  va  ilm- 

fanning tadqiqot manbaiga qo’llaniladigan tadqiqot usullari va vositalari yordamida oling

an yangi, 

ya’ni hali ma’lum bo’lmagan qonuniyatlarini tahlil va sintez qilinadi; 

 

 

amaliy  tadqiqot  –  

bu  ITI  ning  eng  ko’p  mehnat  talab  qilinadigan  qismi    bo’lib

,  u 

tadqiqotning  xususiyati  va  bajarilish  ketma-

ketligi  bilan  uzviy  bog’liq  bo’lgan  ijodiy  faoliyat 

jarayonidir; 

 

 

natijalarni  o’zlashtirish  –

  bu  olingan  natijalarni  amaliy  o’zlashtirilishiga  tayyorla

sh,  ya’ni 

iste’mol uchun tayyorlash jarayonidir. 

Ilmiy ijodiyot – muammo sifatida.

 

 

 

 

 

  «Ijod

 – insonning yangi moddiy va ma’naviy ne’matlar yaratish faoliyati» [3]. 

 

---

«Ijod  (arabcha)  –  kishining  yaratuvchilik  mahorati:  badiiy,  ilmiy  asar  yoki  moddiy

  boylik 

 

 

yaratish, vujudga keltirish; yaratuvchilik, ijodiyot» [1]. 

 

Demak,  ijod  –  aqliy  faoliyat  bo’lib,  u  insonni    fikri,  bilimi,  g’oyasi,  qarashlari,  ya’

ni 

 

 

tafakkurini  ishga  solib  yaratuvchilik  faoliyatini  shakllantiradi.  Bunda  insonning  tafak

kuri,  xotirasi, 

tasavvuri,  diqqat–

e’tibori,  irodasi  muhim  rol  o’ynaydi  va  bu  jarayonda  insonni  bilimliligi, 

tajribaliligi, iste’dodliligi va xullas ijodkorligi namoyon bo’ladi. 

 

 

Ijod

  dastavval  inson  tasavvurida  fikr  shaklida  yuzaga  keladi,  keyin  ular  rivojlanib

, 

takomillashib  g’oya,  qarash  ko’rinishiga  o’tadi  va  ularga  taalluqli  masalalar  yuzasid

an  izlanishlar 

boshlanadi. 

 

Izlanishlar  olib  borishda  o’rganilayotgan  tadqiqot  ishigacha  bo’lgan  ishlanmalar  (pr

edmet, 

 

 

buyum, qurilma, mexanizm, mashina, metod, metodologiya, texnologiya, algoritm, mod

elь va h.k.) 

 

tahliliy  ko’rib  chiqiladi,  ya’ni  tahlil    va  sintez,  umumlashtirish  va  xulosalash,    tajri

bada  sinab 

ko’rish,  kuzatishlar  o’tkazish,  mantiqiy  xulosalar  chiqarish,  ichki  farazlarni  ifodalab 

 olish  kabi 

ishlarni amalga oshiradi. Natijada izlanish davomida noto’g’ri bo’lib qolgan ishlanmalar 

muammo 

---

maqsadiga mos qilib to’g’rilanadi yoki yangisi ishlab chiqiladi. 

 

Ma’lumki,  

izlanish,

  ijodiy  faoliyat  yuritish  natijasida  biror  yangilikka  erishish  dem

akdir. 

 

 

Natijalar ijod xususiyatiga qarab turli shakllarda bo’lishi mumkin, ya’ni referat, tezis, ma

qola, kitob, 

avtoreferat,  dissertatsiya,  monografiya  yoki  shakllangan  fikr,  g’oya,  qarashlar  (kon

tseptsiya), 

ta’limot yoki qurilma, mexanizm, mashina, ixtiro, patent, kashfiyot yoki modelь, algoritm

, tamoyil, 

mezon va h.k. 

 

Demak,  

ijod,

  ilm  -

fan,  texnika  –  texnologiya,  madaniyat  va  shu  kabilarni  rivojlantirib, 

 

 

ularning hozirgi holatini yangi sifat bosqichiga ko’taradi. 

 

«Ijodni  shartli  ravishda  2ga: