Бухоро давлат университети ш. Р. Баротов, Л. Я. Олимов, О. Р. Авезов

Бу шахснинг уюшган ва нисбатан барқарор кўникмалар тизимидан иборат эканлигини англатади. Охирги барқарор хулқ-атвор асосини уларнинг янги ҳаётий вазиятларга мослашуви, ўзгариши янги кўникмаларни шаклланишига олиб келувчилар ташкил этади.

Бихевиористлар одамни у ёки бу ҳаракатлар, реакциялар, хулқ-атворни дастурлашган, аниқловчи, ўрганувчи мавжудоддир. Ўзгаришлар ва мустаҳкамлаш ўзгарганда уни талаб этиладиган хулқ-атворга дастурлаш мумкин.
Бихевиоризм мазмунига психолог Толмен S-R реакцияга шубҳа билан қараш орқали, унга ўзгариш киритишга эришди. У ушбу схемага ўзгариш киритди ва уни S-I-R тарзда ифодалашга олиб келди. Бу ерда I-индивиднинг ирсиятига, физиологик ҳолатлари, олдинги тажрибасига боғлиқ бўлган психик жараёнлар.
Б.Скиннернинг оперант бихевиоризми. Беррис Фредерик Скиннер 1904 йил Пенсилвания штатида туғилган. Унинг оилавий муҳити самимий ва эркин, интизом қаттиқ бўлган, ҳамда муносиб хизмат кўрсатганда рағбатлантирилган.Скиннер бутун ёшлиги даврида роликлик самакатларни, коруселларни, араваларни конструксия қилиш биланкўп шуғлланган.Бу ёшликдаги ихтиролар келажакда уни ҳаракатларини кузатиш модификациясига қизиқишидан дарак берарди. Уни шунингдек, мактабда ўқишга қизиқиши катта бўлган, ҳамда унга билим берган ўқтувчиларини илиқлик билан хотиралайди.
Скиннернинг назариясига ёндашувлар: Бихевиоризм учун “хулқ” асосий тушунчага айланиб, унинг психикаси билан алоқаси чеклаб ўтилган. Мазкур йўналишдаги назариётчилар аввало инсонларнинг барқарор бир-бирларидан фарқини ўрганиш ва шахсларнинг хулқ-атворидаги турли хил мураккабликларни гипотитик тушунтиришга ҳаракат қилиш билан бирга индивиднинг хулқ-атворини унга ташқи муҳитнинг таъсирини ўргатиш йўли билан аниқлаш мумкинлигини эътироф этадилар.
Скиннернинг таъкидлашича психология, айниқса ўқитиш етарли даражада ривожланмаган, шу сабабли улкан масштабли назария мавжуд бўлмаган. Шунингдек у, назарий йўналишда текширувлар ўтказиш лозим эмаслигини, чунки улар кузатув факторларига тушунча бериб, ҳодисаларни турли терминлар ва ўлчамларда таъкидлаб, уларни турли меъёрларда ўлчаб бўлмайди, деган фикрни илгари суради.
Скиннер ўзини назариётчи деб ҳисоблаган ва шахсни ўрганиш назариясини яратиб берган.
Скиннер ўз интервьюсида: “Мен ўзга дунё, ақл ва асаб тизими назариясини яратиб, хулқ-атворни тушунтиришга ҳаракат қиламан. Бундай назарияни муҳим ва фойдали деб ҳисоблайман» - деган фикрни билдирган.
Скиннер ўз назарияси билан фақатгина шахсни эмас, балки бутун хулқ-атворни тушунтиришга ҳаракат қилди. Скиннер психология аниқ далиллар асосида ва тадқиқотлар лаборатория шароитида амалга оширилиши кераклигини таъкидлади ва асослаб берди.