Бухоро давлат университети жисмоний маданият факультети

 
O’QUVCHI - QIZLARNING TARBIYASIDA JISMONIY MADANIYAT VA SPORT AHAMIYATI
Kurbanov K.X., katta o’qituvchi, Buxoro davlat universiteti, Buxoro sh. 
 
Biz ushbu maqolamiz orqali xalqimizning tarixiy taraqqiyotida xotin-qizlarning o’rni misolida jismoniy 
madaniyat va sportga qiz bolalarning qiziqishi va ularning xayotida muntazzam o’rin olishini tarbiyalash 
maqsadida quyida tarixiy manba’lar asosida bayon qilishni o’z oldimizga maqsad qilib qo’ydik. 
Qadimiy ajdodlar haqidagi afsonalar, tarixiy manbalar va ilmiy tadqiqotlarning natijalariga asoslanilsa, 
xotin-qizlar erkaklar va yigitlar bilan ijtimoiy mehnat, ov va turli marosimlarda baravar-teng ishtirok etishgan. 
«Avesto», «Alpomish», «Go’ro’g’li», «To’maris», «Qirq qiz» kabi tarixiy asarlar va xalq og’zaki ijodi 
qahramonlarini eslashning o’zi bunday dalillarni isbotlab beradi. 
Sharq xalqlarining, ayniqsa hozirgi O’zbekiston hududlarida yashab o’tgan xalqning ijtimoiy-madaniy 
turmush madaniyati davrlar osha boyib, rivoj topgan. Bularni Abu Ali Ibn Sino, Farobiy, Al-Xorazmiy, 
Beruniy, Amir Temur, Mirzo Ulug’bek, Alisher Navoiy va boshqa juda ko’p mutaffakkir olimlar, ulug’ zotlar 
hayoti hamda ularning qoldirgan ilmiy me’roslaridan bilish mumkin. Ularda xotin-qizlar timsoli g’oyat 
ulug’langan va go’zalliklari, iffat va axloqlari badiiy jihatdan mukammal tavsiflangan. 
Markaziy Osiyo va boshqa hududlarni arablar tomonidan istilo qilinishi (V-VIII asr) hamda ularning 
madaniyati, ma’rifati chuqur o’rnashib qolinishi (IX-XIX asr) xotin-qizlarning ijtimoiy-ruhiy holatlari va 
tashqi kiyinish madaniyatiga o’z ta’sirini o’tkazdi. Shu asosda ayollar va hatto endi voyaga yetayotgan qizlar 
ham paranjida yurish madaniyati odat tusiga aylangan. Ularning bir tomonlari hozirgi davrda ham «hijob» 
shaklida saqlanib, davom etib kelmoqda. Xotin-qizlarning paranjida yurishi mahalliy kishilarning xoxish va 
istaklari asosida xilma-xil mazmunlarni keltirib chiqarganligini ta’kidlash lozim bo’ladi. Ya’ni ko’chaga 
chiqmaslik, ariqdan sakrab o’tmaslik, hatto yaqin qarindoshlar oldida ham yuzni bekitib so’rashish va hokazo 
Bunday jihatlar Arab mamlakatlarida to’la taqiqlanmagan. Buni «Muhammadin Rasululloh» (1997yil), 
«Vijdon» va boshqa arab kinolarida ko’rish mumkin. 
Ma’lumki XIX-asrning ikkinchi yarmida Chor Rossiyasi Markaziy Osiyoni o’rganish maqsadida o’z 
vakillari, olimlarini tez-tez yuborib turgan. Ular mahalliy millat madaniyatini tarqata boshlagan. Oqibatda 
zo’ravonlik bilan Chor Rossiyasi Markaziy Osiyoni o’zining mustamlakatiga Rus tuzem maktablari, dramatik 
asarlar, sirk, turli xil tomoshalari bilan mahalliy millat orasiga kirib borgan va o’z maqsadlari yo’lida turli 
madaniy-ma’rifiy tadbirlarni tashkil qilishgan. Bunday jihatlar ayniqsa 1917 yildagi oktyabr inqilobidan keyin 

---